De ondernemersorganisatie Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ) heeft een analyse gemaakt van het aantal buitenlandse ondernemers in Vlaanderen, op basis van cijfers van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ). Dat levert een opvallende conclusie op: het totale aantal zelfstandigen is in Vlaanderen in de periode 2017-2021 met 16% toegenomen. Het aantal buitenlandse zelfstandigen is in diezelfde periode met 42% gestegen. Die stijging van het aantal buitenlandse zelfstandigen komt voor een groot deel door de sterke toename van het aantal Roemenen die hier komen werken.

Eind 2017 waren er 6.205 Roemeense zelfstandigen in Vlaanderen. Eind 2021 waren dat er 13.924, ruimschoots meer dan dubbel zoveel dus. Roemeense vrouwen werken vooral in de zorg- en de schoonmaaksector. Roemeense mannen zijn vaak actief in de bouw. Niet alleen het aantal Roemeense zelfstandigen in Vlaanderen neemt snel toe. In maart van dit jaar bleek uit cijfers van Acerta, een specialist in personeelszaken, dat het aantal Roemeense werknemers in ons land in vijf jaar tijd ook al met 43% is toegenomen.

Kempische fruit- en groenteteelt

Hoe komt dat? “Roemenië is in 2007 toegetreden tot de Europese Unie en in 2014 zijn alle beperkingen voor Roemenen op de Europese arbeidsmarkt opgeheven”, zegt Florinela Petcu, een Roemeense die in Antwerpen woont.

“Roemenen kunnen hier sindsdien dus vrij komen werken. In het begin trokken Roemenen vooral naar landen als Italië en Spanje, omdat Italiaans en Spaans tot dezelfde taalgroep behoren als het Roemeens. Maar de economische toestand in die landen is niet zo stabiel. België is dan een alternatief. Veel Roemenen zijn bijvoorbeeld als zelfstandige terechtgekomen in de fruit- en groenteteelt in de omgeving van Hoogstraten en Merksplas.”

Veel Roemenen kiezen voor België om hier een betere economische toekomst uit te bouwen. “Maar ze werken zich soms kapot”, zegt Florinela Petcu. “Twaalf uur per dag, ook op zaterdag. Dan blijft er niet veel tijd en energie meer over om Nederlands te leren.”

Daardoor zijn er zelfs Roemenen die niet eens weten dat ze zelfstandige zijn, aldus een goedgeplaatste bron. “Ze tekenen hier een document en denken dan dat ze werknemer zijn. Groot is hun verbazing als ze daarna te horen krijgen dat ze zelfstandige zijn. En dat ze dus nog belastingen moeten betalen op het bedrag dat ze hier verdienen.”

Schijnzelfstandigheid?

Het NSZ neemt zelfs het woord ‘schijnzelfstandigheid’ in de mond. “Wij zijn blij dat veel mensen met een andere nationaliteit de handen uit de mouwen steken en de stap zetten naar het ondernemerschap. Onze economie heeft hen broodnodig”, zegt woordvoerder Saskia De Leeuw. “Wij hopen echter dat het misbruik beperkt blijft, vooral wat betreft schijnzelfstandigheid, een verschijnsel dat wij in het verleden helaas hebben moeten vaststellen. Dit mag niet leiden tot oneerlijke concurrentie voor Belgische zelfstandigen.”