Op een van deze plekken zal over een drietal jaar de eerste vrouw voet op de maan zetten tijdens "symbolische missie"

Het is intussen 50 jaar geleden dat de laatste mens een voet op de maan zette. De NASA wil daar over een aantal jaar verandering in brengen. In 2025 of 2026 zouden opnieuw twee astronauten op de maan landen, onder wie voor het eerst ook een vrouw.

NASA heeft vanavond bekendgemaakt waar op de maan de eerste landing zal plaatsvinden. Voorlopig zijn dat nog 13 potentiële landingsplaatsen, allemaal in de buurt van de zuidpool van de maan.

"De vorige bemande maanmissies gingen allemaal naar de evenaar, maar de zuidpool is wetenschappelijk veel interessanter en het is ook gemakkelijker om er lange tijd te blijven", zegt ruimtevaartingenieur Stijn Ilsen.

En dat is belangrijk, want de bedoeling is om op termijn ook voor langere tijd op de maan te blijven, als voorbereiding voor toekomstige Marsmissies. "Op de evenaar duurt één dag ongeveer een maand. Dat betekent dat je een halve maand zonlicht hebt, maar daarna ook een halve maand niets meer", zegt Ilsen. "Op de zuidpool is de zon voortdurend zichtbaar, heel laag boven de horizon, wat je het hele jaar door licht geeft en dus elektriciteit."

"We weten ook dat er ijs ligt in de diepe kraters op de zuidpool. Je kan proberen om daar water van te maken en zelfs raketbrandstof. Dat soort dingen gaan we nu oefenen als voorbereiding om dat later op Mars ook te doen."

"Er zijn ook nog nooit mensen op de zuidpool van de maan geweest, er valt dus nog heel wat wetenschappelijks te ontdekken", zegt Ilsen. "Er zijn bijvoorbeeld een aantal kraters waar nooit licht komt. Alles wat daarin ligt, is dus onaangeroerd. Wetenschappers kunnen daar veel uit leren over de geschiedenis van de maan."

Twee mogelijke landingsplaatsen zijn op de rand van de zogenaamde "de Gerlache-krater", vernoemd naar de Belgische ontdekkingsreiziger Adrien de Gerlache, die eind 19e eeuw als eerste ooit op expeditie ging naar Antarctica. Welke landingsplaats het uiteindelijk wordt, wil NASA nu in overleg met andere wetenschappers en ingenieurs beslissen. Ook de lanceerdatum en het precieze tijdstip zal een rol spelen.

Maar voor het zover is, moet er eerst nog grondig getest worden. De lancering van de allereerste testvlucht, Artemis 1, staat gepland over exact 10 dagen, op 29 augustus.

Tijdens die eerste testvlucht zullen nog geen mensen naar de maan vliegen. Ook de maanlanding zelf wordt nog niet uitgeprobeerd. Wel zal de nieuwe maancapsule Orion één tot twee weken rond de maan vliegen, met aan boord drie poppen vol sensoren, die de omstandigheden in de capsule netjes zullen meten. Die gegevens zijn van groot belang voor de toekomstige crew. 

En er zijn nog meer primeurs. De Orion-capsule zal worden gelanceerd door de gloednieuwe (giga)maanraket van NASA: de SLS (Space Launch System). Met 98 meter hoog en het vermogen om een lading van bijna 100 ton tot in een lage baan rond de aarde te brengen, is het de grootste en meest krachtige ruimteraket die op dit moment in gebruik is. 

Ook vanuit Europa wordt de testvlucht met spanning gevolgd. De Orion-capsule wordt voortgestuwd door een servicemodule van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. De servicemodule levert ook elektriciteit, zuurstof en water aan de crew tijdens de vlucht en regelt de temperatuur van de crew module.

Tijdens de testvlucht zullen ook 10 nanosatellieten gelanceerd worden. Eentje ervan heeft levende gistcellen aan boord en gaat onderzoeken wat het effect is van langdurige ruimtestraling op levende organismen.

Als alles goed gaat, zal Orion na 1 tot 2 weken arriveren aan de maan. Daar zal de capsule 6 tot 19 dagen lang rond de maan draaien om daarna weer terug te keren naar de aarde. In de week van 10 oktober zou de capsule dan landen in de Stille Oceaan. De hele testvlucht zal dan ongeveer 40 dagen hebben geduurd.

Artemis 1 zal ten vroegste vertrekken op 29 augustus, om 14.33 uur Belgische tijd. Zoals altijd kan de lancering tot op het laatste nippertje nog worden uitgesteld. Ook op 2 en 5 september zijn er lanceermogelijkheden. Daarna is het wachten tot ten vroegste 20 september.

Artemis 2, de eerste bemande testvlucht, staat voorlopig gepland in 2024. Ook dan wordt er nog niet op de maan geland, maar er zullen wel al 4 astronauten naar de maan vliegen en terug. 

De grote finale, de langverwachte maanlanding, is dan uiteindelijk voor 2025 of 2026. De bedoeling is om dan 2 astronauten, onder wie voor het eerst ook een vrouw, een week lang naar het maanoppervlak te sturen. Dat is veel langer dan het huidige record van 75 uur op de maan uit 1972.

Bart Vandenbussche, onderzoeker aan de KU Leuven spreekt in "De Ochtend" op Radio 1 over een symbolische missie: "Het is absurd dat er nog steeds geen vrouw of persoon van kleur op de maan heeft gestaan, en het lijkt me logisch dat daar in deze tijd minder vooroordelen rond zijn dan in de vorige eeuw."

De Artemismissie zal volgens Vandenbussche ook mensen inspireren om te kiezen voor een job in de ruimtevaart of in de technologie in het algemeen, net zoals dat het geval was in de jaren '70 na de eerste maanmissies. Toen waren het enkel witte mannen van middelbare leeftijd die deel uitmaakten van de maanmissies. "Maar als je ook andere mensen wil inspireren, moet je ook andere voorbeelden aanbieden."

Al is er nog een hoop werk voor de boeg voor de eerste vrouw voet op de maan zal zetten. De landing moet gebeuren met een maanlander die nog in ontwikkeling is bij SpaceX, het ruimtebedrijf van Elon Musk. De maanlander moet ook apart gelanceerd worden met een nog krachtigere raket, die ook nog in ontwikkeling is. 

Eens in de ruimte moet de maanlander eerst nog worden bijgetankt om dan naar de bemande capsule te vliegen die al rond de maan draait. Daar stappen de twee astronauten dan over in de maanlander om uiteindelijk op de maan te landen.

Uiteindelijk is het ook de bedoeling om een permanent ruimtestation rond de maan te laten cirkelen. Dat zou dan, voor latere missies, als tussenstation voor astronauten dienen om naar de maan af te dalen. Of om verder te reizen naar Mars. De lancering van het maanstation staat voorlopig gepland voor eind 2024.