Via import ligt de Europese consumptie aan de basis van 16 procent van de wereldwijde ontbossing. Dat maakt van de Europese Unie na China de tweede grootste vernieler van tropische wouden. Tegen die achtergrond heeft de Europese Commissie voorgesteld om een zorgvuldigheidsplicht in te voeren voor bedrijven. Ze moeten nagaan of op de Europese markt verkochte producten niet geproduceerd werden op ontboste of aangetaste gronden. 

Het voorstel van de Commissie dekte vee, cacao, koffie, palmolie, soja en hout, inclusief de producten die deze basisproducten bevatten of aanwenden in het productieproces (bijvoorbeeld leer, chocolade, meubels ...). De Europarlementsleden willen aan dat lijstje varkensvlees, schapen en geiten, gevogelte, maïs, rubber, houtskool en producten van bedrukt papier toevoegen en het toepassingsveld uitbreiden naar “andere beboste gronden”. Dat moet ook meer bescherming bieden voor minder dichtbeboste gebieden, legt Saskia Bricmont (Ecolo) uit. De groenen betreurden wel dat deze bescherming niet werd uitgebreid naar alle ecosystemen. 

Daarnaast eist het parlement ook bijkomende verplichtingen voor banken om te garanderen dat hun activiteiten niet bijdragen aan ontbossing. “Wij zeggen: richt je niet alleen op de producenten, maar ook op het kapitaal, die deze destructie van de biodiversiteit mogelijk maakt. Als we dat niet doen, blijft een groot deel van de oorzaak onaangeroerd”, zegt Sara Matthieu (Groen). 

“Stap voor stap”

Het standpunt werd dinsdag met een meerderheid van 453 tegen 57 bij 123 onthoudingen goedgekeurd, maar dat betekent niet dat de aanstaande onderhandelingen met de lidstaten en de Commissie makkelijk worden. De lidstaten hebben hun standpunt al vastgelegd. Ze kregen toen scherpe kritiek van milieubewegingen als Greenpeace en WWF, die aanklaagden dat een groot deel van de Europese bossen op die manier onbeschermd zou blijven en de nefaste bosbouwpraktijken zouden blijven bestaan.

Ook de Commissie is beducht voor een uitbreiding van het toepassingsveld. “We moeten stap voor stap vooruitgang boeken, eerder dan het systeem te overladen en een mislukking te riskeren”, zei Eurocommissaris voor Milieu Virginijus Sinkevicius. Hij wacht op analyses die aantonen dat de andere producten wel degelijk die producten zijn waarmee de EU het meest bijdraagt tot ontbossing. De Eurocommissaris onderstreepte ook de lasten voor economische operatoren.  

Tegen die achtergrond pleit Christophe Hansen, de Luxemburgse christendemocraat die het dossier door het parlement moet loodsen, voor economische en technische ondersteuning voor kleinere landbouwers. Een van de voordelen van de nieuwe verordening, zo voegt het Belgische Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V) toe, bestaat erin dat Europa zo ook alle concurrentiële nadelen wegwerkt voor zij die al met certificaten werken, zoals bij sociaal verantwoorde sojateelt. 

Marie Arena (PS) betoogt dan weer dat de verordening ook de rechten van inheemse volkeren en milieuactivisten moet beschermen. Ze wijst erop dat het voorbije decennium meer dan 1.540 moorden op deze activisten zijn geregistreerd, voornamelijk in het Amazonegebied en Indonesië.