Het gaat opnieuw niet goed met de merel in Vlaanderen: "Dodelijk virus is weer opgedoken"

Er is bezorgdheid onder de vogelkenners, want het usutu-virus of het "'black bird virus" is terug van weggeweest. Dat is een virus dat oorspronkelijk uit Afrika komt, maar al sinds de jaren 90 ook in Europa circuleert. "Het virus is waarschijnlijk meegelift met trekvogels", vertelt dierenarts Naomi Terriere van het Wildlife Health centrum (UGent) in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Aanvankelijk richtte de ziekte weinig schade aan, maar in 2016, 2017 en 2018 heeft er een zware epidemie gewoed onder de merels in Vlaanderen." In 2017 is de populatie zelfs met 50 procent afgenomen.

En nu is het usutu-virus dus opnieuw opgemerkt in Vlaanderen. "Het waren de mensen van het vogelopvangcentrum in Merelbeke die ons hadden gewaarschuwd", vertelt dierenarts Naomi Terriere. "Zij vertelden dat ze veel zieke merels zagen. We hebben dan een lijkschouwing gedaan op één van de dode dieren en die bleek besmet te zijn."

Het is ook niet toevallig dat het virus nét in de zomer opnieuw opduikt. "Het usutu-virus wordt verspreid door muggen en die planten zich vooral tijdens de zomermaanden voort", legt Terriere uit. "Zeker nu het is beginnen te regenen, zie je veel muggen. En dus is de kans groter dat het virus zich verspreidt."

Ook andere zangvogels kunnen besmet raken met het usutu-virus, maar die worden er veel minder ziek van. "We hebben geen idee hoe het komt dat de merel zo gevoelig is voor het virus", zegt Terriere. "Bijna elke merel die het krijgt, gaat eraan dood. Terwijl dat bij andere vogels niet zo is. Zij reageren duidelijk anders op het virus."

Je herkent de ziekte vooral aan de zenuwsymptomen die plots opduiken bij besmette dieren. "Ze krijgen een soort hersenontsteking", legt Terriere uit. "Daardoor vertonen ze tekenen van verlamming en maken ze vreemde bewegingen. Alsof ze de controle over hun lichaam totaal kwijtraken." De meeste dieren sterven daarna uiteindelijk. 

Bij Natuurpunt zien ze ondertussen al jaren dat het aantal merels in Vlaanderen aan het afnemen is. "Die daling was al ingezet voor het usutu-virus zwaar toesloeg een paar jaar geleden," vertelt Naomi Terriere. "Maar als een populatie al zo onder druk staat, dan is een nieuwe opflakkering van het virus een extra zware klap. Als er dit jaar opnieuw zoveel merels sterven, dan belooft het nog spannend te worden."

"Want de epidemie bestrijden kunnen we niet", zegt Terriere nog. "Het is zelfs nog altijd niet duidelijk of merels erin slagen om immuniteit op te bouwen. De ziekte lijkt altijd maar nieuwe gastheren te vinden in jonge vogels die geen weerstand hebben."

Als je een zieke of een dode merel ziet, is het wel een goed idee om het dier binnen te brengen in een opvangcentrum. "Zo kan het virus zich toch iets minder snel verspreiden", besluit Naomi Terriere. Je hoeft je ook geen zorgen te maken dat je zelf besmet zal geraken. Het usutu-virus is niet gevaarlijk voor de mens. Wij worden er niet ziek van. Maar Natuurpunt raadt wel aan om altijd handschoenen te dragen en de handen te ontsmetten als je een dood dier hebt aangeraakt. Je kan namelijk nooit weten welke ziektes het dier mogelijk nog met zich meedraagt.