Financieel zelfstandige jongeren? Dat komt vaak dankzij ouders die geldzaken bespreken

“Je staat er al een kwartier onder!” Menig ouder zal bonkend op de deur proberen de ellenlange douchesessies van hun puber te beperken. Want ja, de energierekening is al zo hoog. Een logische reactie, maar volgens Aisa Amagir, die onderzoek deed naar de financiële geletterdheid van 15-jarige scholieren, begint het bijbrengen van zuinig gedrag veel eerder in de opvoeding. “Het is belangrijk om met je kind van jongs af aan te praten over geld. Ik was op een school waar leerlingen de opdracht kregen thuis te bespreken wat de vaste lasten zijn. Toen kwamen ze verbaasd terug dat er blijkbaar betaald moet worden voor water. Dat wisten ze niet.”

“Ouders zijn terughoudend in het bespreken van geldzaken met hun kinderen”, zegt Amagir, die verbonden is aan het Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam. “Ze willen hen niet belasten met geldzorgen of vinden het niet netjes.” Hierdoor is de kennis van jongeren over geld beperkt. Uit onderzoek blijkt dat een derde van de Nederlandse jongeren niet of amper rond kan komen. “We weten dat als jongeren meer praten over geld, ze later gezonder financieel gedrag laten zien. Ze sparen bijvoorbeeld meer”, aldus Amagir. “Vertel je kind dus wat de vaste lasten zijn en wat het gezinsbudget is.”

Zakgeld en kleedgeld

Het geven van zakgeld en kleedgeld is een goede methode om kinderen te laten oefenen met een beperkt budget. Kinderen kunnen vanaf zes jaar de verschillende munten herkennen, dus dan wordt meestal begonnen met zakgeld. Gemiddeld geven ouders op die leeftijd 1 euro tot 1 euro 40 per week. Vanaf twaalf jaar komt daar kleedgeld bij. De doorsnee scholier krijgt ongeveer 50 euro kleedgeld per maand. “Maak heldere afspraken wat er van dat geld gekocht moet worden: wel of geen winterjas? En houd je daar ook aan”, zegt Karin Radstaak, woordvoerder van budgetinstituut Nibud.

“Laat je kind een miskoop doen of een kledingstuk in het verkeerde seizoen aanschaffen. Dat zijn de leermomenten. Voor ouders kan het lastig zijn niet te hulp te schieten, want pubers kunnen erg verongelijkt reageren.” Komt zoon- of dochterlief met een goed onderbouwd voorstel, dan kunnen ouders een keer een uitzondering maken en geld voorschieten, zegt Radstaak. “Bijvoorbeeld dat ze een goedkoop tweedehands exemplaar hebben gevonden van een dure merktrui.”

Betaalkaart

Kinderen krijgen tegenwoordig al op tienjarige leeftijd een eigen bankrekening met betaalkaart. “Vroeger met contant geld had je een spaarpot en portemonnee en zag je snel genoeg wanneer het geld opraakte. Nu is het geldverkeer een stuk minder zichtbaar”, zegt Radstaak. Ouders doen er verstandig aan om hun kind voorlichting te geven over het beschermen van de pincode, digitale spaarpotjes en het (uit)lenen van geld. “Jongeren die roepen ‘Schiet jij even voor?’ en vervolgens het betaalverzoek dat ze krijgen, niet betalen, hebben vaak niet door dat ze daarmee een schuld aangaan.”

Bespreek ook het gevaar van online verleidingen. “We weten uit onderzoek dat jongeren door sociale media veel druk ervaren om meer geld uit te geven dan ze hebben”, zegt Amagir. “Leg uit dat influencers niet altijd het beste voorhebben en dat zij ook gewoon betaald krijgen om iets aan te prijzen.”

Bekijk samen eens per week de app van de bank welke bedragen er zijn afgeschreven. Amagir: “Weten ze nog wat ze hebben gekocht? Een broodje in de kantine is snel aangeschaft en vergeten.”

Financieel zelfstandig

Ouders beseffen vaak onvoldoende dat jongeren op hun achttiende verjaardag voor de wet financieel zelfstandig zijn. Dat betekent dat ouders vanaf dat moment niet meer kunnen meekijken op de rekening van hun kind. En er verandert meer: jongeren kunnen rood staan, een telefoonabonnement afsluiten en een creditcard aanvragen. “Jongeren kunnen plotseling geld uitgeven dat ze eigenlijk niet hebben”, zegt Amagir. “Bij de overgang naar 18 jaar zie je het vaak misgaan.” Wil je als ouder wat langer meekijken op de rekening, dan kan je kind een volmacht aanvragen.