"Rustig reageren en niet provoceren": internationale reacties op militaire mobilisatieplannen van Rusland

Tijdens een televisietoespraak deze ochtend sprak de Russische president Vladimir Poetin harde taal. Zo kondigde Poetin een gedeeltelijke militaire mobilisatie aan van het leger in het conflict met Oekraïne. Concreet betekent dit volgens Rusland dat er zo'n 300.000 reservisten zullen worden ingezet. Die mobilisatie gaat volgens Poetin vandaag al van start. 

Hij beschuldigde het Westen ook van "nucleaire chantage". Daarmee verwijst Poetin naar de kerncentrale in Zaporozje. Zowel Rusland als Oekraïne beschuldigen elkaar ervan de kerncentrale onder vuur genomen te hebben. Volgens Poetin zouden verschillende officieren van de NAVO overwegen om nucleaire wapens in te zetten tegen Rusland. "Ik wil hen (de NAVO-landen) eraan herinneren dat ons land ook verschillende manieren heeft om vernietiging toe te brengen, vaak moderner dan die van de NAVO-landen. Om Rusland en onze mensen te beschermen, zullen we alle mogelijke middelen inzetten. Ik bluf niet."

Ondanks de dreigende taal van president Poetin, gelooft Oekraïens president Volodomir Zelenski niet dat Rusland ook echt nucleaire wapens zal inzetten in de strijd. "Ik geloof niet dat hij (Poetin) die wapens zal gebruiken. Ik denk niet dat de wereld hem die wapens zal laten gebruiken", zei hij in een eerste reactie aan de Duitse krant Bild. "Morgen kan Poetin evengoed zeggen dat hij naast Oekraïne ook een deel van Polen wil en dreigen met het gebruik van nucleaire wapens. Zulke compromissen kunnen we niet maken."

De adviseur van Oekraïense president Zelenski, Michailo Podoljak, vertelde aan het persagentschap Reuters dat een Russische mobilisatie van troepen een voorspelbare, maar erg onpopulaire zet is. Dit zou volgens hem moeten bewijzen dat de oorlog niet verliep zoals gepland.

NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg was evenmin onder de indruk van de dreigementen. "Het mobilisatieplan toont aan dat de oorlog niet verloopt zoals gehoopt." Volgens Stoltenberg heeft de Russische president een "grote inschattingsfout" gemaakt. "We zullen verzekeren dat er in Moskou geen enkele twijfel bestaat over hoe we exact zullen reageren, maar het belangrijkste is om te voorkomen dat zoiets überhaupt zal gebeuren."

Ook premier Alexander De Croo (Open VLD) reageerde op de televisietoespraak van Poetin. "Ik denk dat wij met de nodige rust moeten reageren. We mogen geen olie op het vuur gooien. We mogen niet provoceren." Aan de andere kant mogen we ons niet laten intimideren, vindt de premier. "We moeten duidelijk zijn in onze positie en Oekraïne blijven steunen." Hij verwijst naar de wapens die België naar Oekraïne zond. "België heeft al voor 55 miljoen aan wapens en middelen gegeven. We zullen dat blijven doen, in de domeinen waarin we sterk zijn." Eerder raakte bekend dat het Verenigd Koninkrijk Belgische houwitser aankocht en naar Oekraïne zond omdat de Belgische overheid de vraagprijs te hoog vond. 

Het is niet de eerste keer dat Rusland dreigt om kernwapens in te zetten. "Een paar maanden geleden deed Rusland dat ook, toen heeft de NAVO op een erg rustige manier gereageerd. Ik neem aan dat we dat nu ook gaan doen."

Op de hoofdzetel van de Verenigde Naties in New York onderstreepte De Croo de ernst van de escalatie van de Russische agressie tegen Oekraïne. "We zijn hier in de zetel van het multilateralisme op een moment waarop een van de stichtende leden alle regels van het multilateralisme schendt en een gewezen kolonie aanvalt. Voor België kan je geen bedreigender situatie hebben. Wat we vandaag meemaken is ongezien. Ik denk dat er zelfs in de moeilijkste periode van de Koude Oorlog nooit dergelijke rechtstreekse dreigementen over het gebruik van nucleaire wapens zijn geweest."

Het Verenigd Koninkrijk neemt de dreigementen van Poetin serieus. Dat vertelde de minister van Buitenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk Gillian Keegan. "Het is duidelijk dat we dit erg serieus moeten nemen omdat we dit niet onder controle hebben", zei Keegan. "Ik ben zelfs niet zeker dat Poetin dit onder controle heeft. Dit is duidelijk een escalatie." Aan BBC vertelde ze dat het "een serieuze bedreiging is, maar één die wel al eerder gemaakt werd".  

De Nederlandse premier Mark Rutte is niet onder de indruk van de woorden van Poetin. "Volgens mij heerst er paniek", zei hij. Ook hij raadt aan om rustig te blijven, al moeten we wel "scherp blijven". In Duitsland reageert men bezorgd op de woorden van Poetin. "De gedeeltelijke mobilisatie van troepen door Rusland is een duidelijke verdere escalatie van het conflict in Oekraïne", zei de Duitse vicekanselier Robert Habeck. "Het is opnieuw een slechte en verkeerde zet van Rusland, die we zullen bediscussiëren om te zien hoe we kunnen reageren."

China hoopt dat alle partijen zich rond de tafel kunnen zetten en roept op tot dialoog. Zo hoopt China dat de partijen tot een staakt-het-vuren kunnen komen. Dat zei de woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken.