Over de partijfinanciering is de voorbije jaren al heel wat gezegd en geschreven. Zo regende het onlangs nog pleidooien om de indexering van de dotatie aan partijen af te schaffen, nu de inflatie aan recordhoogtes koerst. De federale Vivaldi-regering nam een hervorming van de partijfinanciering op in haar regeerakkoord, maar veel verder dan een verlaging van de dotatie met 1,11 procent eind vorig jaar kwam het parlement nog niet. Die besparing werd overigens volledig tenietgedaan door de indexaanpassing. 

Het parlement stelde wel vier onafhankelijke experten aan om het systeem volledig door te lichten. Langs Nederlandstalige kant gaat het om Gunther Vanden Eynde van het Instituut voor de Overheid (KU Leuven) en professor staats- en bestuursrecht Herman Matthijs (UGent en VUB). 

Dat rapport is intussen gepubliceerd, en bevat een basis om de wet op de partij- en campagnefinanciering “volledig te herschrijven”. Concreet bevelen de experten aan om elk jaar een maximumbedrag voor de totale dotatie vast te leggen, en die pot dan over de partijen te verdelen via een verdeelsleutel, een deel forfaitair en een deel op basis van de verkiezingsuitslag. Partijen zouden in dat geval zelf minstens 10 procent van hun totale budget moeten ophalen via onder meer ledenbijdragen, giften, of bijdragen van mandatarissen. Op die bijdragen zou dan een maximaal plafond gelden. Een deel van het werkingsbudget zou bovendien gereserveerd worden voor de studiediensten van de partijen, zodat elke partij “een minimum aan middelen ter beschikking heeft voor het inhoudelijke denkwerk”.

Daarnaast pleiten de experten voor een scheiding tussen de fracties in de parlementen en de partij zelf. Middelen die door het parlement ter beschikking worden gesteld, mogen niet worden ingezet voor partijactiviteiten maar moeten de parlementsleden ondersteunen. Dat moet het parlement versterken en de particratie verzwakken, klinkt het.

De experts baseerden zich voor hun aanbevelingen onder meer op de wetgeving in andere Europese landen en op een Europese verordening die in 2014 tot stand kwam. Groen-Kamerlid Kristof Calvo is tevreden dat er nu een basis ligt om de partijfinanciering te herbekijken. “Die moet dringend hervormd worden. Dat debat gaat bovendien niet verdwijnen, en dus kunnen we het maar beter in handen pakken.”

Calvo beseft dat het om een gevoelig dossier gaat, maar stelt dat het mogelijk zou moeten zijn om met een nieuwe architectuur voor partijfinanciering te starten na de verkiezingen van 2024. “Ik hoop dat elke partij dit een kans geeft.”