‘Ik blijf hier staan. Desnoods wekenlang’: schrappen Antwerpse projectsubsidies stuit op algemeen onbegrip

“Ik blijf hier staan. Tot zolang deze beslissing wordt teruggedraaid. Desnoods wekenlang.” Tibbe Walckiers, student drama aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen, is vastberaden. Hij is een van de gangmakers van de protestacties die deze week voor het Antwerpse stadhuis worden georganiseerd. Elke dag komen daar studenten uit de kunstopleidingen samen met maar één eis: het terugdraaien van de beslissing om de projectsubsidies te schrappen. Die subsidies - jaarlijks 720.000 euro - sneuvelden in een besparingsoefening van het Antwerpse stadsbestuur die de stijgende energie- en loonkosten moet counteren.

Het mag dan om een relatief klein bedrag gaan, de subsidies zijn van onschatbare waarde voor jonge kunstenaars zoals hijzelf, legt Walckiers uit. “Het zijn die middelen die het bijvoorbeeld mogelijk maken voor gevestigde cultuurhuizen om een podium te geven aan pas afgestudeerde studenten of laatstejaars die hun masterproef voor een groter publiek willen spelen. Met het schrappen vallen die kansen weg en jaag je een hele generatie jonge makers de stad uit.”

Walckiers is niet de enige die er zo over denkt. De acties van de studenten krijgen steun van grote namen als Jan Decleir en Els Dottermans. “Projectsubsidies zijn de kweekvijver van toekomstig talent”, liet die laatste tijdens de protesten weten. “Als je niet investeert in jeugdvoetbal, krijg je geen nieuwe Kevin De Bruyne of Eden Hazard. Als je niet investeert in jonge kunstenaars is er straks geen cultuur meer.”

Ook auteur Jeroen Olyslaegers is niet te spreken over de beslissing van Ait Daoud. “Die projectsubsidies geven jonge talenten de kans om een eerste voorstelling te maken onder de vleugels van een groot huis. Dat kan als springplank dienen voor grotere projecten. Haal dat weg en je ziet de energie en de nieuwe ideeën zomaar wegvloeien.”

Het schrappen van de subsidies zit Olyslaegers zo hoog dat hij liet weten niet meer te willen speechen op het Boekenbal, dat de stad eind oktober in het KMSKA organiseert. “Ik kan toch moeilijk gaan feesten alsof er niks aan de hand is”, legt hij uit. “Ik zou dat ronduit beschamend vinden.”

Olyslaegers is niet de enige auteur die er zo over denkt, zo blijkt. Bij Behoud de Begeerte, een van de organisatoren van dat Boekenbal, liepen de voorbije dagen heel wat verontruste telefoontjes en annulaties binnen, uit protest tegen de besparingen. Er waren er zoveel dat men besliste om de stekker uit het Boekenbal te trekken. “Heel wat auteurs en genodigden laten ons weten dat een feest, in welke vorm ook, ongepast aanvoelt”, luidt het in een persbericht van Behoud de Begeerte, dat ook kritisch is voor het cultuurbeleid van de stad. Eerder werd ook al beslist om de cultuursubsidies niet te indexeren.

Geen begrip

Wat de protesterende culturo’s nog het meest stoort is dat ze ditzelfde pleidooi nog niet zo lang geleden al eens hielden. Eind 2019 besliste Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) om de Vlaamse projectsubsidies met 60 procent te verminderen. Ook toen stak een storm van protest op, waarna Jambon extra middelen vond om de besparing zo goed als helemaal terug te draaien. “De minister heeft toen ingezien dat die projectsubsidies niet zomaar een besparingspost zijn, maar wel voor leven en energie zorgen voor een hele sector”, zegt Olyslaegers. “Maar wanneer je dan merkt dat amper een paar jaar later opnieuw eenzelfde beslissing wordt genomen, stopt het begrip.”

De besparing zorgt ook voor gerommel in de Antwerpse gemeenteraad. Niel Staes, gemeenteraadslid voor oppositiepartij Groen, heeft het over een onbegrijpelijke beslissing, genomen vanuit een boekhoudersmentaliteit. “Blijkbaar ging de schepen ervan uit dat het schrappen van een relatief kleine post geen pijn zou doen.”

Opmerkelijker is de kritiek die komt vanuit Vooruit, dat samen met N-VA en Open Vld in de Antwerpse coalitie zit. Vooruit-voorzitter Tatjana Scheck noemt de beslissing om de projectsubsidies te schrappen ‘dramatisch’ en ‘heel fout’. “Zeker omdat het om een relatief klein budget gaat dat wel een heel grote impact heeft op het Antwerpse cultuurleven.”

Ondertussen benadrukt cultuurschepen Daoud dat de projectsubsidies geschrapt zijn in samenspraak met haar collega’s in het gemeentebestuur. Heeft Vooruit zich in de onderhandelingen dan laten rollen? “Mijn partijgenoten in het schepencollege hebben vooral ingezet op sociaal beleid en onderwijs”, zegt Scheck. “Op andere vlakken moet je dan soms toegevingen doen.” Toch hoopt ze dat de beslissing om de projectsubsidies te schrappen nog teruggedraaid wordt.

Woensdag gaat Daoud rond tafel zitten met de protesterende studenten en met het Antwerps Kunstenoverleg. Maar veel hoop hoeven die - afgaande op de communicatie van de cultuurschepen - niet te koesteren. Die laat immers weten dat de besparing blijft. “Iedereen moet bijdragen”, klinkt het. “Solidariteit is geen eenrichtingsverkeer. Cultuur kan niet als enige aan de kant blijven staan. De knip in de projectsubsidies van 700.000 euro is een fractie van de 25 miljoen euro aan subsidies en toelagen die de stad elk jaar verdeelt. Ik heb begrip voor de ontgoocheling in het cultuurveld, maar beweren dat het culturele leven in Antwerpen nu dood is, is naast de waarheid. Het licht in de kunsten en cultuur in Antwerpen gaat niet uit.”