De Britse premier Liz Truss heeft na 45 dagen haar ambt al teruggegeven. Dat kondigde ze donderdagnamiddag aan op een plotse en beknopte persconferentie. ‘Gezien de situatie kan ik het mandaat, waarvoor ik gekozen werd, niet vervolledigen’, sprak ze. Truss beloofde aan te blijven tot er een nieuwe leider gekozen is. Dat moet volgende week al gebeurd zijn. ‘Op die manier blijven we op het pad van economische stabiliteit’, hoopt Truss.

Graham Brady, de voorzitter van het 1922 Committee van Conservatieve backbenchers en het de facto partijbestuur, verwacht tegen volgende week vrijdag een verkiezingsresultaat. Drie dagen later, op maandag, moet de nieuwe leider officieel aantreden. De nieuwe partijleider zal worden gekozen door de leden van de Conservatieve Partij.

Mislukte minibegroting

Onverwacht is het vertrek van Truss niet. Haar positie ging aan het wankelen, nadat de ‘minibegroting’, die ze samen met haar minister van Financiën Kwasi Kwarteng had opgesteld, de financiële markten volledig om zeep had geholpen. Haar plannen om belastingen te verlagen voor de hoogste inkomens werden bijgestuurd, maar de rust keerde niet terug. Kwarteng werd de laan uitgestuurd, Jeremy Hunt nam over. Die gooide de minibegroting vrijwel meteen de prullenbak in. Het einde van Trussonomics, en dus ook van Liz Truss?

Daar leek het op, maar eerst moest Suella Braverman nog vertrekken. De minister van Binnenlandse Zaken en een van Truss’ laatste vertrouwelingen werd ontslagen vanwege een vage fout. Een dag later was de positie van de premier onhoudbaar geworden. Verschillende Conservatieve parlementsleden hadden openbaar op haar ontslag aangestuurd. Zelfs de chief whip, die geacht wordt de partijlijn te bewaken (en dus te volgen), ging in tegen de partijleider.

Wanneer Truss het ambt doorgeeft aan haar opvolger, zal dat de kortste termijn zijn die een premier ooit heeft gedaan in het Verenigd Koninkrijk. Het vorige record stond op naam van George Canning. Die was in 1827 na 119 dagen als premier overleden.

Wie volgt op?

De vraag is wie in de voetsporen van Truss zal treden. Jeremy Hunt heeft volgens de Britse media geen interesse in het hoogste ambt. Ook Michael Gove, een hooggeplaatste conservatief die overhoop lag met Truss, zou al bedankt hebben. Er wordt verwacht dat Rishi Sunak, die het onderspit delfde tegenover Truss in de vorige leiderschapsverkiezingen, de handschoen opnieuw zal opnemen. Opmerkelijk: ex-premier Boris Johnson staat bij de bookmakers op een vierde plaats voor de mogelijke opvolgers van Truss.

Labour, de LibDems, SNP en de Schotse premier Nicola Sturgeon vragen om parlementsverkiezingen.