Het vijfde seizoen van de Netflix-serie verhaalt de gebeurtenissen in de jaren 90, van het imploderen van het huwelijk tussen prins Charles en prinses Diana tot net voor de romance tussen Diana en Dodi Fayed. Zoals in de vorige seizoenen staan alle afleveringen min of meer op zich, omdat scenarist Peter Morgan heel thematisch werkt. Je zou gemakkelijk een aflevering uit het seizoen kunnen plukken zonder dat je de rest hoeft gezien te hebben.

Zo is er een episode waarin The Queen bezoek krijgt van de Russische president Boris Jeltsin. Morgan focust zich vooral op wie verantwoordelijk is geweest voor het feit dat tsaar Nicolaas II – neef van de grootvader van Elizabeth II – niet kon ontsnappen aan de bolsjewieken. Nog een andere aflevering beschrijft hoe Mohamed Al-Fayed, die opklom tot de koning van luxewarenhuis Harrods, bezeten was om ooit naast The Queen te zitten, maar uiteindelijk in het gezelschap vertoefde van prinses Diana.

De hoofdmoot is uiteraard voorbehouden voor de perikelen tussen Charles en Diana. Ook aan die episodes weet Morgan een briljante thematische draai te geven. In de aflevering over de scheiding laat hij gewone Britse echtparen getuigen over hun spaak lopend huwelijk. Zoals deze koppels moeten de prins en prinses van Wales eveneens naar de rechtbank om hun scheiding officieel te maken.

Ook dit heel knap geschreven nieuwste seizoen wordt naar een hoger kwaliteitsniveau getild door geweldige Britse acteurs. Imelda Staunton, die de rol overnam van Olivia Colman, is minstens zo sterk als haar voorgangster. Dominic West heeft de ondankbare rol van Charles. Eigenlijk is West miscast, omdat hij in het verleden vaak een Vrolijke Hans vertolkte, wat flink contrasteert met de stijve hark prins Charles in de jaren 90. Net door die bagage maakt West de huidige koning aantrekkelijker. Toch is het Elizabeth Debicki die alle aandacht opeist als Diana. Zoals ze in het Engels zeggen: she nailed it. Debicki laat je helemaal geloven dat ze Diana is. Ze speelt Naomi Watts (Diana) en Kristen Stewart (Spencer) voorgoed de vergetelheid in. De Golden Globe staat al klaar.

Fictie versus realiteit

De reeks begint nu meer en meer onder druk te staan. Op seizoen 4 werd vooral vanuit monarchistische hoek negatief gereageerd. Dat heb je nu eenmaal wanneer veel mensen die geportretteerd worden nog in leven zijn. Te gefictionaliseerd, klinkklare onzin en vol sensatiezucht, vonden Dame Judi Dench en ex-premier John Major. Begrijpelijk, omdat die mensen heel close zijn met het Britse koningshuis. De oproep tot een disclaimer voelt echter vreemd aan. Alsof de meeste kijkers niet beseffen dat wat ze zien een gedramatiseerde en dus fictieve wereld is. Dame Judi Dench is vooral bang dat een deel van de Amerikanen de fictie als realiteit zal beschouwen.

Schrijver Robert Harris vindt The Crown net een goede zaak voor de British Royal Family. Eindelijk worden de leden als mensen voorgesteld. Zelfs prins Harry liet weten dat hij zich veel beter voelt met The Crown als een fictieserie die een ruw idee geeft over een levensstijl, dan met de berichtgeving over zijn familie die gepresenteerd wordt als realiteit. Maar misschien maakt zijn deal met Netflix hem wat milder tegenover de reeks.

Uiteraard zal de entourage van koning Charles III zich storen aan de verhaallijn waarin hij rondloopt met frustraties, omdat hij nog lang geen koning mag worden en lijdzaam moet toekijken hoe de modernisering van de monarchie op een ‘njet’ van mummy stoot. Klopt dat met de werkelijkheid? Waarschijnlijk niet, maar het levert wel boeiend en verslavend drama op. Wie de ‘werkelijkheid’ wil zien, kan beter de recente documentaires over het leven van The Queen bekijken: heel beschaafd, zonder roddels, maar ook saai.

Het vijfde seizoen van ‘The Crown’ speelt vanaf 9 november op Netflix