China smoort protesten in de kiem, maar wil de coronamaatregelen wel "verfijnen en aanpassen"

Na de demonstraties van de afgelopen dagen kleuren de straten in veel Chinese steden vandaag hoofdzakelijk blauw. De politie is er massaal aanwezig om de demonstraties tegen het zerocovidbeleid van de overheid een halt toe te roepen. De afgelopen dagen kwamen veel inwoners op straat om te protesteren, wat zelden gebeurt in China. Sinds president Xi Jinping 10 jaar geleden aan de macht kwam, werden bijna nooit protesten van dergelijke omvang gemeld.

Een reden temeer om nu hardhandig in te grijpen, moet de overheid hebben gedacht. Honderden politieagenten hebben een groot openbaar plein bezet, waardoor mensen er niet konden samenkomen. Er zouden ook opnieuw verschillende mensen zijn gearresteerd. Officiële cijfers daarover zijn er niet, maar op sociale media circuleren video's waarop te zien is hoe al zeker één persoon opgepakt wordt. 

Verder waren er ook meldingen over hoe de politie de telefoons van mensen controleert op VPN's (of Virtuele Private Netwerken). Dankzij die netwerken kunnen gebruikers toegang krijgen tot (buitenlandse) websites die door de overheid geblokkeerd werden. Demonstranten gebruiken die VPN's hoofdzakelijk voor de applicatie Telegram, waarmee ze onder elkaar overleggen. VPN's zijn illegaal in China, ook de Telegram-app wordt door de Chinese overheid geblokkeerd. Betogers worden bovendien opgebeld of thuis bezocht en ondervraagd. De massale aanwezigheid van de politie lijkt elke vorm van protestacties onmogelijk te maken.

De protesten in China zijn uitgebroken nadat een brand in een appartementsgebouw in Urumqi in het westen van China afgelopen donderdag aan 10 mensen het leven had gekost. Veel Chinezen geloven dat de bewoners het gebouw niet tijdig konden verlaten door de Covid-restricties. Zo groeide het verdriet na de brand uit tot een groot volksprotest. Duizenden mensen kwamen op straat om een einde te maken aan de lockdowns. Sommigen riepen zelfs president Xi Jinping op om af te treden. 

Toch lijkt het erop dat het 'onfeilbare' coronabeleid van de Chinese regering nu de eerste scheurtjes vertoont. Mi Feng, de woordvoerder van het Nationale Gezondheidscomité, zei dat China de maatregelen zal blijven "verfijnen en aanpassen". "We gaan de negatieve impact op het levensonderhoud en het leven van mensen beheersen", zei Feng op een persconferentie.

Een kleine breuk met het onfeilbare discours uit het verleden? Misschien, maar het ziet er alvast niet naar uit dat de overheid snel zal toegeven aan de vraag van de demonstranten om af te stappen van de lockdowns. China heeft bewust gekozen (en houdt bewust vast) aan de nultolerantie voor Covid. Dat betekent dat ordediensten bij een coronabesmetting meteen overgaan tot het inroepen van een lockdown én er massaal getest wordt. Op papier lijkt dat misschien een harde, maar daadkrachtige strategie. In de praktijk betekent het dat je, elke keer dat het virus opduikt, steeds nieuwe lockdowns nodig hebt. En dat weegt op veel inwoners van Chinese steden.

Het is voor China op dit moment ook niet mogelijk om van die aanpak af te stappen. De grote zwakte van de Chinese strategie is dat de vaccinatiecijfers bij 80-plussers, die de grootste kans lopen om te overlijden bij een besmetting, er laag liggen. De overheid is nu wel een campagne gestart om daar verandering in te brengen. Het afgelasten van alle coronabeperkingen zou dus tot erg hoge besmettingscijfers, en naar alle waarschijnlijkheid ook tot erg veel sterfgevallen, leiden. 

Hét symbool van de protesten: een wit blad. De witte bladen papier waren enkele jaren geleden ook al gezien bij demonstraties in Hongkong tegen de strenge veiligheidswet. Daarmee wil de bevolking van China de censuur aan de kaak stellen. "Het vertegenwoordigt alles wat we willen, maar niet mogen zeggen", zei de 26-jarige Johnny, een betoger uit Peking, aan het Britse persagentschap Reuters.