Volgende week maandag gaat het grootste proces ooit van start in ons land: dit is alles wat u moet weten over het terreurproces

Op het assisenproces zullen negen terroristen verbonden aan de terreurbeweging Islamitische Staat (IS) terechtstaan voor de dubbele aanslag – eerst op de luchthaven in Zaventem en daarna in het metrostation van Maalbeek in Brussel – die ons land op 22 maart 2016 opschrikte. Bij de aanslag kwamen in totaal 32 mensen om het leven. Er vielen meer dan 340 gewonden.

Het drama gebeurde ongeveer vier maanden na de terreuraanvallen in Parijs en waren het werk van dezelfde terreurcel. Tijdens “de nacht van de terreur” op 13 november 2015 vonden drie opeenvolgende aanslagen plaats in de Franse hoofdstad: eerst nabij het Stade de France in Saint-Denis, even later in de uitgaansbuurt en tot slot in de concertzaal Bataclan. Het dodental liep op tot 130.

Herbekijk: een terugblik op de aanslagen van 22 maart 2016

“Door de uitzonderlijke materiële omstandigheden van het proces en om de gewone assisenzaal in het Justitiepaleis aan het Poelaertplein vrij te houden voor eventuele andere dringende processen, zal het proces plaatsvinden op de Justitia-site”, aldus Leclercq. Het nieuwe gerechtsgebouw is gelegen in het oude NAVO-kwartier in de Brusselse gemeente Evere.

Het proces zal naar verwachting zes tot negen maanden duren. De zaak zal telkens van maandag tot en met donderdag van 9 tot 17 uur worden behandeld. Op vrijdag is er telkens een rustdag, al kan die wel wegvallen als er de voorgaande dagen te veel tijd is verloren. Tijdens het kerst-, krokus- en paasverlof zijn er geen zittingen.

Het proces had eigenlijk op 10 oktober moeten starten, maar werd uitgesteld omdat de glazen boxen voor de beklaagden voor een hevige discussie zorgden. Volgens de advocaten van de verdachten zouden de boxen de rechten van verdediging schenden. Uiteindelijk besliste het assisenhof dat de originele boxen moesten afgebroken worden en vervangen door één grote box.

Morgen zal de jury voor het proces worden samengesteld. Er moeten dan 12 effectieve juryleden en 24 plaatsvervangers uitgeloot worden, die allemaal geacht worden om het volledige proces bij te wonen. In totaal zijn daarvoor 1.000 kandidaat-juryleden opgeroepen, waarvan er al ruim 300 vrijgesteld werden.

KIJK. Zo ziet de nieuwe ‘glazen box’ voor het terreurproces eruit

Op het proces staan in totaal tien verdachten terecht, onder wie één persoon bij verstek:

• Salah Abdeslam (32): de in Brussel geboren Fransman werkte zowel mee aan de aanslagen in Parijs als die in Brussel en Zaventem. Hij was de enige van de tien terroristen die de aanslag van 13 november overleefde omdat zijn bommengordel defect was. Abdeslam werd op 18 maart 2016 – vier dagen voor de aanslagen in Brussel – opgepakt in Molenbeek, nadat hij zich verschillende maanden had kunnen schuilhouden. Een maand later werd hij uitgeleverd aan Frankrijk. Op 29 juni 2022 werd de terrorist door het assisenhof in Parijs veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf.

Sinds 13 juli zit Abdeslam in de gevangenis van Itter. Na het proces in ons land wordt hij weer naar Frankrijk gebracht om zijn straf daar uit te zitten. Wanneer alle veroordelingen definitief zijn, kan hij er ook voor kiezen om zijn straf uit te zitten in ons land, waar hij opgegroeid is en waar zijn familie woont.

Herbekijk: levenslang voor Salah Abdeslam

• Mohamed Abrini (37): beter bekend als ‘de man met het hoedje’. De Belgische Marokkaan kreeg ook al levenslang voor zijn rol bij de aanslagen in Parijs. Abrini was betrokken bij de voorbereiding van die aanslag: hij reed samen met de terroristen naar de Franse hoofdstad en haalde wapens op. Abrini had zich op 22 maart 2016 samen met Najim Laachraoui en Khalid El Bakraoui moeten opblazen op de luchthaven in Zaventem, maar bedacht zich op het laatste moment. Hij sloeg nadien op de vlucht en werd op 8 april 2016 samen met Osama Krayem en Bilal El Makhoukhi gearresteerd.

• Ali El Haddad Asufi (38): de Belg van Marokkaanse origine zou geholpen hebben om de wapens voor de aanslag in Parijs te verkrijgen. Daar kreeg hij al een celstraf van tien jaar voor. Asufi was een goede vriend van zelfmoordterrorist El Bakraoui. De dertiger hield regelmatig contact met de terroristen en zou hen ook hebben schuilgehouden. Op het moment van de aanslagen in Zaventem werkte Asufi op Brussels Airport.

• Osama Krayem (30): de Zweed van Palestijns-Libanese origine werd op 22 maart 2016 gefilmd met een rugzak vol explosieven in het metrostation van Maalbeek, maar spoelde die naar eigen zeggen door in het toilet. Krayem vluchtte daarna weg. Hij werd op 8 april 2016 opgepakt. Hij is reeds veroordeeld tot een celstraf van 30 jaar door zijn betrokkenheid bij de aanslagen in Parijs.

• Sofien Ayari (28): Ayari, een man van Tunesische afkomt, heeft een verleden als Syriëstrijder. Op 13 november 2015 was hij niet in Parijs, maar was hij samen met Krayem op weg naar de luchthaven van Schiphol. De twee moesten daar eigenlijk een aanslag uitvoeren, maar die ging om onbekende redenen niet door. Ayari en Krayem doken na de aanslagen in Parijs met de andere terroristen onder in ons land. Op 18 maart 2016 werd Ayari samen met Abdeslam opgepakt. Omdat hij betrokken was bij een schietpartij in Vorst, is hij in België al tot twintig jaar cel veroordeeld. Dat komt bovenop de celstraf van 30 jaar voor de aanslagen in Parijs.

• Bilal El Makhoukhi (33): Makhoukhi, eveneens een Belg van Marokkaanse origine, wordt ervan verdacht logistieke hulp aan de terroristen te hebben verleend en staat terecht voor medeplichtigheid aan terroristische moorden. In februari 2015, na zijn terugkeer uit Syrië, werd hij al veroordeeld tot vijf jaar cel op het terrorismeproces tegen de radicale moslimgroepering ‘Sharia4Belgium’.

• Hervé Bayingana Muhirwa (37): de Belg van Rwandese origine is een jeugdvriend van El Makhoukhi. Op het moment van de aanslagen in Brussel werkte Muhirwa bij het Rode Kruis. Hij had zich voordien tot de islam bekeerd en sloot zich al snel aan bij IS. Muhirwa verleende logistieke hulp aan de terroristen. Een week voor de aanslagen hielp hij Abrini en Krayem onderduiken.

• Smail Farisi (38): ook Farisi was een jeugdvriend van El Bakraoui. Hij gebruikte zijn appartement als schuilplaats voor die laatste en voor Krayem. Samen met zijn broer Ibrahim was hij de enige die in de loop van het onderzoek naar de aanslagen vrijkwam nadat hij onder aanhoudingsbevel was geplaatst.

• Ibrahim Farisi (34): Ibrahim Farisi zou zijn oudere broer Smail geholpen hebben om het schuilappartement na de aanslagen in Brussel volledig schoon te maken, en daarbij ook alle sporen te wissen. De Marokkaanse Belg kreeg in februari 2022 een celstraf van 30 maanden nadat hij in 2018 agressief was geweest tegen een politieagent in Sint-Gillis.

• Oussama Atar (33 †): Atar, een Marokkaanse Brusselaar, wordt beschouwd als het brein achter de aanslagen in Parijs en Brussel. Atar ging in 2005 tegen de Amerikanen vechten in Irak. In 2012 keerde hij terug naar ons land en een jaar later vertrok hij alweer naar Syrië, waar hij vijf jaar later vermoedelijk om het leven kwam. Atar staat dus bij verstek terecht. De beklaagde was bovendien lid van de zogenaamde ‘Beatles’-terroristen. Die groepering werd geleid door vier Britse extremisten die onder meer de onthoofding van de Amerikaanse journalist James Foley in 2014 uitvoerden.

‘Deelname aan de activiteiten van een terroristische groep’ wordt in ons land met vijf tot tien jaar cel bestraft indien de zaak voor het hof van assisen verschijnt. Negen van de tien beklaagden staan ook terecht voor ‘moord en poging daartoe in een terroristische context’. Daarvoor is de maximumstraf levenslang. Ze zullen dat niet allemaal krijgen, maar er zijn wel kanshebbers.

Zoals hierboven vermeld, hebben de meeste beklaagden al heel wat jaren achter tralies in het vooruitzicht. Abdeslam en Abrini zullen nooit meer vrijkomen en ook de andere verdachten zullen hun celstraf alleen maar langer zien worden.

De advocaten van de twee hoofdverdachten:

• Salah Abdeslam zal verdedigd worden door de Brusselse advocate Delphine Paci en haar confrater uit Charleroi Michel Bouchat. Volgens ‘Sudpresse’ zou Bouchat aanvoeren dat Abdeslam niet rechtstreeks heeft deelgenomen aan de aanslagen in Brussel, aangezien hij op dat moment al in de gevangenis zat.

• Advocaat Stanislas Eskenazi zal Mohamed Abrini bijstaan op het proces.

De advocaten van de andere verdachten:

• Meester Xavier Carrette zal Ibrahim Farisi verdedigen.

• Smail Farisi wordt bijgestaan door Sébastien Courtoy.

• Advocaat Jonathan De Taye zal Ali El Haddad Asufi verdedigen.

• Vincent Lurquin is de advocaat van Hervé Bayingana Muhirwa.

• Virginie Taelman staat Bilal El Makhoukhi bij op het proces.

• Marie Berquin zou Oussama Atar normaal gezien verdedigen, maar heeft op de preliminaire zitting laten weten dat ze “dat niet wenst te doen”.

• Laura Séverin en Isa Gultaslar zijn de advocaten van Sofien Ayari.

• Gisèle Stuyck zal Osama Krayem verdedigen.