PORTRET. Zowaar in Qatar: eindelijk mag ook een vrouw voor de allereerste keer ooit een WK-match fluiten. Française Stéphanie Frappart (38) krijgt de eer in Costa Rica-Duitsland

Tot nog toe hadden alleen aandachtige voetbalfans ze in een handvol matchen opgemerkt, bij een spelerswissel of in de toegevoegde tijd, met het bijhorende bordje in de lucht. Hoewel ze afgelopen mei door de FIFA met veel bombarie werden aangekondigd als de eerste drie vrouwelijke hoofdscheidsrechters in 92 jaar én 22 edities WK-geschiedenis, leken de Franse Stéphanie Frappart (38), de Japanse Yoshimi Yamashita (36) en de Rwandese Salima Mukansanga (34) veroordeeld tot een bijrol aan de zijlijn. Geen van hen mocht al één match fluiten, en ook bij de vier matchen van vandaag staat hun naam niet op het wedstrijdblad: opgeteld zijn dat toch al veertig matchen. Tot grote verbazing ook van de Franse sportkrant ‘L’Équipe’, die een veelzeggende vaststelling maakte: bij de mannelijke debuterende scheidsrechters op dit WK waren er intussen vijf die zelfs al een tweede wedstrijd als hoofdref hadden gekregen. Onder wie exotische vogels uit Iran, El Salvador en de Emiraten.

Gevraagd naar het waarom, hield de Italiaanse ex-ref Pierluigi Collina, scheidsrechtersbaas op dit WK, zich opvallend op de vlakte: “Net zoals dat voor de spelers geldt, worden de scheidsrechters beoordeeld op hun inzet op training en hun prestatie tijdens de matchen waaraan ze leiding geven. Elke aanwijzing van het beste scheidsrechtersteam gebeurt met de grootste zorg.” Diezelfde Collina had afgelopen mei nog luid getoeterd dat deze vrouwen het verdienen om op dit WK te staan “omdat ze constant op hoog niveau presteren”. Om daaraan toe te voegen: «Ik hoop dat in de toekomst de keuze voor vrouwen als scheidsrechter bij mannentoernooien als normaal wordt gezien en niet langer als sensationeel.”

Het leken aanvankelijk wel zeer holle woorden. Achter de schermen werd zelfs gefluisterd dat de emir van Qatar zijn zoveelste njet had gesteld aan de FIFA. In Qatar zijn vrouwen nu eenmaal tweederangsburgers. Als ze getrouwd zijn, moeten ze voor alles toestemming vragen aan hun echtgenoot. En als ze niet getrouwd zijn, hangen ze in een soort ‘voogdijschap’ vast aan vader, broer of een ander mannelijk familielid. Kortom: vrouwen zijn bij voorbaat uitgesloten van een leidinggevende rol. En dan zou een vrouw in korte broek op Qatarese bodem plots 22 mannen in het gareel houden... Maar wat weinigen nog verwacht hadden, gebeurt nu dus toch, mogelijk onder die Franse druk. De 38-jarige Stéphanie Frappart leidt donderdag de wedstrijd Costa Rica-Duitsland, een ‘must win’ voor de Mannschaft op dit WK en dus hoegenaamd geen overbodige wedstrijd.

Dat de primeur voor de Française is, mag geen toeval heten. De juiste vrouw op de juiste plaats. Want meer nog dan haar Japanse en Rwandese collega’s op hun eigen continent, is Frappart een vertrouwd gezicht op de Europese voetbalvelden. Op 2 november floot ze nog Real Madrid-Celtic Glasgow in de Champions League, waarin ze in 2020 debuteerde. En in de Franse Ligue 1 weet ze sinds haar debuut in 2019 wereldsterren als Neymar Jr. en Messi onder de knoet te houden. Intussen floot ze 174 matchen op professioneel mannenniveau, nadat ze eerder bij de vrouwen al heel wat EK- en WK-matchen afvinkte. Haar hoogtepunt tot nu toe, de Europese Supercup in augustus 2019 tussen Liverpool en Chelsea, leverde haar zelfs complimenten op van Liverpool-trainer Jürgen Klopp: «Als wij zouden spelen zoals zij floot, dan hadden we met 6-0 gewonnen.» De wedstrijd eindigde op 2-2.

Bij onze zuiderburen is ze dan ook een beroemdheid. Frappart zette haar eerste pasjes als speelster op de terreinen van AS Herblay, een randgemeente van Parijs. Ze groeide al snel uit tot draaischijf bij haar team, maar ze besefte dat er meer succes te rapen viel als ref. Op haar dertiende koos ze voor de arbitrage, in de meisjescompetitie. Mét succes. Gestaag klom ze richting hogere voetbalafdelingen, ondanks het seksisme waar Frappart al op jonge leeftijd mee te maken kreeg. Toen haar moeder haar nog naar matchen vergezelde, ging die 90 minuten rond het stadion wandelen — ze kon de ongepaste opmerkingen niet verdragen: “Toen ik een doelman eens zei dat ik de arbiter was, slingerde hij me ‘erger dan een vrouw kan niet’ naar het hoofd”, vertelde Frappart ooit. “Maar tijdens een wedstrijd ben ik zo geconcentreerd op wat ik moet doen, dat ik zulke zaken niet meer hoor.” Volgens haar omgeving spijkerde ze de voorbije tijd ook haar Engels intensief bij, zodat ze nog meer op het internationale niveau zou kunnen excelleren. Al weigert ze zichzelf als een vrouwelijk rolmodel te zien: “Ik ben niet de woordvoerster van het feminisme. Ik wil niet dat men mij beoordeelt op mijn geslacht, wél op hoe ik op het veld presteer.”

En daar krijgt ze dus nu als eerste vrouw ooit – dat we dat nog moeten schrijven anno 2022 – dé kans toe. Vanuit Qatar heeft Frappart nog niet gereageerd, maar voor haar afreis had ze zich wel hoopvol getoond: “Het is een sterk signaal om ook vrouwelijke refs naar dat land te sturen. Men zegt wel dat sport niet aan politiek mag doen, maar ik besef dat wij een rol kunnen spelen. Als onze aanwezigheid de zaken kan doen vooruitgaan, zou dat zeer goed zijn." Ook voor het imago van de FIFA is het een opsteker, want na de gênante knieval na het ‘OneLove’-debacle is dit toch een teken dat de organisatie niet helemaal naar de pijpen van de emir danst.