Groepskorting, extra late treinen en minder subsidies bij vertraging: zo ziet de toekomst van de NMBS eruit

Extra vroege en late treinen

Wie straks terugkeert van een concert in de Ancienne Belgique of De Vooruit moet vlot met de trein thuis geraken. Idem voor wie ’s ochtends aan een vroege shift begint. De periode tussen de eerste en de laatste trein van de dag wordt namelijk flink uitgebreid. De treinen in Brussel gaan 5 uur extra rijden per dag. Op grote lijnen tussen steden rijden ze 3 uur langer per dag. Op lokale lijnen 2 uur. Wie vanavond bijvoorbeeld van Brussel naar Antwerpen moet geraken, neemt dan niet de laatste trein om middernacht maar pakweg om half twee. De trein moet zo een volwaardig alternatief worden voor de auto.

De plannen passen in een forse uitbreiding van het spoor. Tegen 2032 zullen er gemiddeld 520 treinen meer per dag over het Belgische spoor rijden dan nu, een toename met 14 procent. Het aantal afgemalen kilometers stijgt met 10 procent, tot 91,6 miljoen kilometer. De belofte luidt dat op belangrijke assen minstens twee treinen per uur en per richting zullen passeren. Rond de grote steden zijn er dat minstens vier per uur.

Het doel van dit alles? 30 procent extra reizigers in tien jaar tijd.

Meer ruimte voor benen, fietsen en rolstoelgebruikers

Minstens de helft van alle wagons die nu rondrijden moet binnen tien jaar vervangen zijn door een nieuwer exemplaar. Die inhaalbeweging is nodig, want vandaag zijn sommige meer dan veertig jaar oud. Vandaar dat er tegenwoordig zoveel pannes, te korte treinen en vertragingen zijn.

De nieuwe wagons bieden plaats aan 30.000 extra zitplaatsen. Ze zijn uitgerust met airco, ledverlichting, stopcontacten en een betere mobiele ontvangst. Per trein komen er minimaal acht plaatsen voor fietsen. Ook de beenruimte wordt groter. Minstens één wagon per trein zal zelfstandig toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers.

Helaas nog niet overal verhoogde perrons

Door de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne moest de regering haar torenhoge ambities voor het spoor een beetje bijstellen. “Mikten we aanvankelijk op een Rolls-Royce, dan gaan we nu voor een degelijke Volvo”, zegt het kabinet van mobiliteitsminister Georges Gilkinet (Ecolo). “Dat is nog altijd stukken beter dan een kapotte deux-chevaux zoals nu.”

De budgettaire soberheid straalt onder meer af op de stations. Slechts 176 van de 555 stations zullen binnen tien jaar volledig autonoom toegankelijk zijn. Dat betekent dat daar alle perrons op dezelfde hoogte zullen liggen als de trein, zodat je met een kinderwagen of rolstoel makkelijk aan boord kan gaan. Ook alle liften en blindengeleidelijnen moeten in orde zijn. Het gaat om dubbel zoveel stations als nu, maar 379 stations zullen nog altijd niet in orde zijn.

In totaal komen er 51.300 extra fietsenstallingen en 5.300 parkeerplaatsen bij. In ieder station moet minstens één personeelslid van de NMBS aanwezig zijn. Nieuwe ticketautomaten met spraakassistentie moeten digitaal ongeletterden helpen bij hun aankoop.

Groepskorting vanaf vier personen

Eerst het slechte nieuws: de geplande prijsstijging van 10 procent in februari gaat nog steeds door. Los daarvan kunt u straks wel interessante zaakjes doen. Er komt namelijk een systeem van gereguleerde en niet-gereguleerde tarieven. De gereguleerde tarieven liggen vast, zoals vandaag. Ze zijn van toepassing op jongeren, senioren en personen met een verhoogde tegemoetkoming. Ook het standaardticket voor een treinrit blijft bestaan. Voor -12-jarigen blijft de trein gratis.

Op de niet-gereguleerde tarieven mag de NMBS allerlei promotieformules toepassen om de trein aantrekkelijker te maken. Zo wordt een treinrit goedkoper voor wie in de daluren reist, regelmatig reist of in groep reist. Wat dat laatste betreft, komt er een groepskorting vanaf vier personen. Zo wil de overheid vermijden dat reizen in kleine groepjes goedkoper is met de auto. In de daluren komt er ook een lagere toeslag op de fiets.

Niet stipt? Minder centen

In tien jaar tijd zal er maar liefst 43,8 miljard euro naar de NMBS en Infrabel vloeien. Dat betekent een budgetverhoging van 9 procent, al laat die zich pas echt vanaf 2025 voelen. De jaren 2023 en 2024 worden dus nog erg moeilijk. Temeer omdat er op heel wat fronten tegelijk een tandje bij moet worden gestoken. Er moet een sociaal akkoord worden afgesloten, er moet acuut worden ingegrepen op de vele vertragingen en de verouderde staat van het spoornet.

Sjoemelen met vertragingen wordt alvast moeilijker. Voortaan wordt de stiptheid op 111 locaties in België gemeten, en dus niet langer alleen in het eindstation. Er komt ook een einde aan het niet-meerekenen van bepaalde vertragingen, zoals door werken of spoorlopers. Er liggen concrete doelstellingen vast voor het aantal overstappen dat moet worden gehaald (minstens 2.800 geplande aansluitingen per dag) en voor de stiptheid (91 procent).

Worden die kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) niet gehaald, dan krijgt het spoor minder geld. Die bonus-malus kan oplopen tot zo’n 5 miljoen euro per jaar.