Inspecteurs van de FOD Volksgezondheid hebben in 2022 zo’n 3.000 controles verricht bij krantenwinkels, nachtwinkels en supermarkten om na te gaan of ze ook tabaksproducten aan minderjarigen verkopen. Bij 5,9 procent van die controles werd een inbreuk vastgesteld. Het gaat hoofdzakelijk om de verkoop van traditionele sigaretten aan minderjarigen (4,4 procent), maar ook om inbreuken op de verkoop van e-sigaretten (1,5 procent). Het aantal inbreuken het afgelopen jaar is een triest record in zeventien jaar tijd. Ter vergelijking: in 2005 werdbij ‘slechts’ 1,7 procent van de controles een inbreuk vastgesteld.

   • ID verplicht voor -25-jarigen bij aankoop tabak

‘Een van de verklaringen is dat in 2019 de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabaksproducten is opgetrokken van 16 jaar tot 18 jaar’, zegt Paul Van den Meerssche, diensthoofd Inspectie bij de FOD. ‘Wij controleren vooral op plaatsen waar veel jongeren komen, bijvoorbeeld in stations, op fuiven of in krantenwinkels bij scholen. Dat daar ook 17- en 18-jarigen rondlopen, vergroot de pakkans natuurlijk.’ Door corona verschijnt die wijziging met vertraging in de cijfers.

Van cuberdon tot bubbelgum

Ook opmerkelijk: er zijn meer inbreuken dan vroeger bij de verkoop van e-sigaretten aan minderjarigen. ‘We zien dat er tegenwoordig heel wat e-sigaretten en zelfs wegwerp e-sigaretten in allerlei smaken in de markt worden gezet’, zegt Van den Meerssche. ‘Van cuberdon tot suikerspin tot bubbelgum. Je kan het zo gek niet bedenken. Die producten worden op een heel trendy manier aangeboden, maar bevatten natuurlijk wel het verslavende nicotine. Die nieuwe smaken zijn enorm gericht op jongeren, maar zetten hen dus wel aan tot roken. Na verloop van tijd stappen velen over naar gewone sigaretten.’

En net dat zou anno 2023 niet meer mogen, vindt Volksgezondheid. ‘Op federaal niveau zitten we met een belangrijke nieuwe beleidsmaatregel om voor een rookvrije generatie te gaan’, zegt Van den Meerssche. ‘Net daarom is het belangrijk om tabaksproducten niet meer zo zichtbaar te verkopen. We willen het rookverbod ook graag uitgebreid zien naar plaatsen waar veel kinderen zijn, zoals pretparken, zodat jongeren minder met tabak in aanraking komen.’

   • Vanaf volgend jaar verboden te roken op treinperron

Ook de straffen op inbreuken zijn strenger geworden. ‘Sinds dit jaar is er een wetswijziging waarbij handelszaken die meermaals betrapt worden op de verkoop aan minderjarigen riskeren te moeten sluiten voor één tot zes maanden.’

Van den Meerssche stelt nog eens duidelijk dat niet de minderjarige die sigaretten koopt strafbaar is, maar wel de verkoper. ‘Die moet daarom altijd een bewijs van leeftijd vragen’, klinkt het. ‘Het Interfederaal Beleidsplan voorziet zelf in een verplichting om een leeftijdsbewijs te vragen aan al wie tabaksproducten wil kopen en jonger lijkt dan 25 jaar.’