Huidige paus als voorganger, drie kisten, tienduizenden toeschouwers: zo verliep de begrafenis van emeritus paus Benedictus XVI

Joseph Aloisius Ratzinger werd in 2005 paus onder de naam Benedictus XVI. Vanwege gezondheidsredenen trad hij af in 2013. Sindsdien woonde hij in een klooster in Vaticaanstad en trad hij zelden nog in de openbaarheid.

Omdat Benedictus XVI de eerste paus was die aftrad in circa zeshonderd jaar, waren er weinig protocollen voor de begrafenis van een emeritus paus. Het Vaticaan kondigde vooraf aan dat de ceremonie vandaag grotendeels vergelijkbaar zou zijn met die van overleden zittende pausen. Er waren wel een paar kleine aanpassingen, met name in de gebeden die werden voorgelezen.

Ook lag Benedictus XVI de afgelopen dagen opgebaard in de Sint-Pieter zonder pauselijke regalia als de zilveren staf of de wollen mantel. Tienduizenden mensen namen daar al afscheid van hem.

KIJK. Gelovigen brengen laatste groet aan Benedictus

KIJK OOK. Gelovigen reageren na begrafenis van paus Benedictus XVI

Benedictus kreeg wel pauselijke mantels. Daarnaast werden munten, medailles en een verzegelde loden buis in zijn kist gelegd. De buis bevat een beschrijving van Benedictus’ pontificaat, zoals alle pausen meekrijgen bij hun begrafenis.

Net als de traditie is bij andere pausen, komt Benedictus in totaal in drie kisten te liggen. Zijn lichaam ligt in een cipressen kist, die in een zinken kist wordt gelegd. Die kist wordt op zijn beurt in een houten kist gelegd die wordt begraven.

KIJK. Kist van paus Benedictus wordt op Sint-Pietersplein gedragen

Waarom mag een gestorven paus hooguit ‘licht’ gebalsemd worden? Vanwaar komt het verbod op orgaandonatie? En waarom wordt Benedictus juist in die drie kisten begraven? U leest alles over de opmerkelijke kerkelijke regels die moeten gevolgd worden in dit plusartikel.

Omdat Benedictus XVI geen zittende paus meer was toen hij overleed, kwamen er minder officiële internationale delegaties dan gebruikelijk naar de uitvaart, maar talloze politici, leden van koningshuizen, staatshoofden en religieuze hoogwaardigheidsbekleders tekenden wel present. Voor ons land waren koning Filip en koningin Mathilde aanwezig.

KIJK. Koning Filip en koningin Mathilde aanwezig op begrafenis

Benedictus was afkomstig uit Beieren. Uit Duitsland was er dan ook een grote delegatie. Bondskanselier Olaf Scholz was aanwezig, maar ook president Frank-Walter Steinmeier, de Beierse minister-president Markus Söder en andere Duitse toppolitici.

In totaal waren er tienduizenden toeschouwers. Naar schatting meer dan 50.000 mensen, onder wie circa 4.000 geestelijken, woonden de mis op het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad bij, stelt de Vaticaanse gendarmerie. Er waren 130 kardinalen aanwezig en zo’n 300 bisschoppen.

Duizenden bezoekers trokken in het holst van de nacht al naar het Vaticaan om de begrafenis zeker bij te kunnen wonen. Om 04.00 uur stroomden de eerste gelovigen toe op het beroemde Sint-Pietersplein, zo’n vijfenhalf uur voor aanvang van de ceremonie. Voor zonsopkomst gingen de eerste bezoekers door de beveiligingscontrole.

Meer dan duizend Italiaanse beveiligers werden opgeroepen om de uitvaart in goede orde te laten verlopen. Het gebied rond de Sint-Pieter werd uitgeroepen tot een zogenoemde rode zone. Toegang is alleen mogelijk door bewaakte poorten en het was verboden om drank mee te nemen.

De uitvaartdienst werd geleid door paus Franciscus, die in een rolstoel arriveerde vanwege een aandoening aan een knie. Het is voor zover bekend voor het eerst dat een paus de begrafenis van zijn voorganger leidt. Franciscus volgde Benedictus in 2013 op toen die terugtrad na acht jaar paus te zijn geweest.

Paus Franciscus maakte in zijn homilie tijdens de plechtigheid weinig rechtstreekse verwijzingen naar zijn voorganger. Pas op het einde van de homilie sprak de Argentijnse kerkvader zijn voorganger rechtstreeks toe. “Benedictus, jij trouwe vriend van de bruidegom, moge je vreugde compleet zijn wanneer je zijn stem (van God, red.) eindelijk en voor altijd hoort”, klonk het. Jezus wordt in de katholieke kerk vaak de bruidegom genoemd.

Benedictus XVI wordt nu op eigen verzoek te rusten gelegd in de crypte van de basiliek waar paus Johannes Paulus II na zijn dood lag tot zijn zaligverklaring in 2011. Hij is dat jaar verplaatst naar een kapel in de basiliek. Zoals de traditie het wil, werden in de kist bij Benedictus dus muntstukken en medailles geslagen tijdens zijn ambtsperiode gelegd, net als zijn pallium (deel van de liturgische kledij) en een tekst over zijn periode als paus.

Rond 10.50 uur werd de kist met Benedictus de Sint-Pietersbasiliek binnengedragen en verlieten gelovigen stilaan het Sint-Pietersplein.

KIJK. Dit is laatste rustplaats van emeritus paus Benedictus XVI

Benedictus’ termijn als paus is overschaduwd door schandalen over seksueel misbruik van minderjarigen door geestelijken. Hij zou te weinig tegen het misbruik hebben gedaan en wangedrag hebben toegedekt. Begin 2022 vroeg de emeritus paus de slachtoffers in de katholieke kerk om vergeving, maar tegelijkertijd ontkende hij misstanden te hebben verdoezeld.

Benedictus gold als conservatieve theoloog die streng in de leer was. Sommige conservatieve geestelijken zijn hem ook na zijn aftreden blijven steunen en zagen hem nog steeds als de beschermer van de traditionele waarden binnen de kerk.

KIJK. “Paus Benedictus betekende vooral veel toen hij nog geen paus was”