Meer atleten en meer investeringen dan ooit (en met succes): hoe Vlaanderen z’n elitesporters contracten toekent en z’n greep op het BOIC wil vergroten

Van 56 sporters in 2020 naar 68 drie jaar later: het personeelsbestand van Sport Vlaanderen nam met 23 procent fors toe. En dat terwijl de sportadministratie met de jaren net veeleisender werd. Judoka Matthias Casse deed er al eerder al zijn beklag over: het mes staat continu op de keel. Wie faalt, dreigt z'n contract kwijt te spelen. Om dat concreet naar prestaties te vertalen: Sport Vlaanderen vraagt topsporters die het financieel al ondersteunt om in de top drie van een EK te eindigen of in de top acht van een WK of Olympische Spelen. Om in dat traject in te stappen, zijn ze een beetje toegeeflijker: top acht op een EK en top twaalf op een WK/Spelen.

Streng? Ja, maar dat mag ook: sporters worden tenslotte met overheidsgeld betaald en voor wat, hoort wat. “De lat ligt zo hoog omdat ze alleen met die resultaten de media halen, zelf zichtbaar worden en zo jongeren kunnen inspireren”, legt Tom Coeckelberghs uit, het afdelingshoofd topsport. “Een onderscheid maken tussen de sporten, dat is onbegonnen werk. Dan moet je beginnen inschatten welke sport meer waard zou zijn dan een andere.” Of het nu om een mondiaal sterk bezette sport als atletiek gaat of eentje waar de concurrentie beperkter is, zoals het skeleton, dat doet er dus niet toe. Wél cruciaal is dat het om een olympische discipline gaat.

In de praktijk is Sport Vlaanderen ook niet zo genadeloos als hun beleid laat uitschijnen. Wie een jaartje niet aan de criteria voldoet - ook atleten zijn vatbaar voor privéproblemen of gezondheidszorgen - kan op een jaar clementie rekenen, of wat sportminister Ben Weyts (N-VA) een “genadejaar” noemt. Ze gaan dan in dialoog met de betrokken atleet om na te gaan of het potentieel nog altijd aanwezig is de mondiale top acht te halen. Twee jaar zonder resultaten, dat leidt doorgaans wel tot het verlies van hun contract. “Maar we schuiven hen dan niet zomaar aan de kant,” stelt Coeckelberghs gerust. “Er is dan het vangnet van het profparcours.”

Dat is in samenwerking met de VDAB: de atleet krijgt dan het statuut van werkzoekende - met het bijbehorende basisloon - zonder evenwel de verplichting te solliciteren. Sport Vlaanderen keert nog een vergoeding uit waarmee de sporter nog een beroep kan doen op een trainer en in competities kan uitkomen. De sporter krijgt met andere woorden één jaar om weer bij de Europese of wereldtop aan te sluiten. Dat is bijvoorbeeld het geval voor meerkamper Thomas Van der Plaetsen: hij is de enige die z'n contract niet verlengd zag. Afstandsloper Isaac Kimeli bewees ook het nut van zo’n valscherm: hij heroverde zijn contract als elitesporter. In totaal kregen dit jaar tien nieuwkomers een contract, onder wie 400m-loopster Helena Ponette. Zij worden verloond in functie van hun diploma of als topsportstudent.

Duidelijk is dat het beleid van Sport Vlaanderen loont: Vlaanderen stond nog nooit zo hoog op de olympische topsportindex - een score die wordt berekend op basis van alle behaalde medailles op EK’s, WK’s en Spelen - als vandaag. Sinds 2014 is die score zelfs verdrievoudigd. “Dat bewijst dat onze aanpak en investeringen z’n vruchten afwerpen”, stelt minister Weyts, die ook constateert dat de kloof met Wallonië steeds groter wordt. “Zij houden er een andere visie op na”, vult Coeckelberghs aan. “Zij kiezen voor een enveloppefinanciering van de sportfederatie die dan autonoom beslissen waar ze op inzetten. Draait die federatie goed, dan is dat geen probleem maar anders...”

Weyts knikt: “Zij verwijten ons de lat te hoog te leggen en te veel te focussen, maar niet kiezen is ook verliezen. Vlaanderen zet z'n middelen gericht in, zodat onze talenten met de juiste omkadering hun ambities kunnen waarmaken. Aan Waalse zijde zie ik een poedersuikerbeleid: de middelen zijn versnipperd om iedereen tevreden te houden, maar dat laagje kan snel weggeblazen worden.”

Vlaanderen investeert ook meer in topsport dan aan Franstalige kant: 28 miljoen euro op jaarbasis versus 11 miljoen euro. Tel daar de betere Vlaamse resultaten bij en meteen is duidelijk waarom Vlaanderen ook meer inspraak wil in het beleid van het Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité. Weyts: “Die pariteit is niet meer van deze tijd. Daarom heb ik ook aan CEO Cédric Van Branteghem gevraagd om daar verandering in te brengen.”