Nieuwe VRT-reeks "Onder de radar" geeft unieke inkijk bij de speciale eenheden van de federale politie

De speciale eenheden (afgekort DSU) kennen we onder meer als mannen met bivakmutsen en zware wapens die gevaarlijke of delicate opdrachten moeten uitvoeren. Ze komen evenwel maar zelden echt in beeld. Het gebeurde bijvoorbeeld in 2016, toen ze voor het oog van de camera's terreurverdachte Salah Abdeslam oppakten in Molenbeek. 

DSU-leden voeren observaties, arrestaties of interventies uit, nemen deel aan undercoveroperaties, onderhandelen bij ontvoeringen en plaatsen verborgen camera's of andere technische snufjes. "De makers van "Onder de radar" kregen de unieke toelating om voor het eerst uitgebreid achter de schermen te filmen bij de speciale eenheden", meldt de VRT over het nieuwe programma. 

De reeks bestaat uit zeven afleveringen die in twee delen kunnen worden opgesplitst. De eerste twee geven een inkijk in de testweken waarin nieuwe rekruten loodzware testen moeten doorstaan om hun plaats bij de eenheden te veroveren. Wie blijft functioneren onder extreem hoge druk? Wie gooit de handdoek? Van de vele beginnende rekruten blijft er slechts een handvol over. Een van de meest gevreesde proeven tijdens de testweek is de zwembadtest. Rekruten verliezen er soms het bewustzijn, maar alles gebeurt onder strikt medisch toezicht. 

De vijf andere episodes brengen de geschiedenis in beeld van de DSU. De meest spraakmakende operaties van de voorbije 50 jaar worden gereconstrueerd aan de hand van getuigenissen en archiefbeelden. Het gaat dan onder meer over "de langste gijzeling in de Belgische geschiedenis" door de Franse topgangster Philippe Delaire. Een tigerkidnapping van een bankier liep daarbij volledig uit de hand. Of over een reeks geruchtmakende ontvoeringen in de jaren 80 of 90, of een delicate undercoveroperatie in het drugsmilieu. 

Onze nieuwspodcast "Het kwartier" sprak met de directeur van de speciale eenheden, Roland Pacolet, en met Stefaan Ledeganck, eindredacteur bij Geronimo. 

Pacolet zegt dat het idee om mee te werken aan een tv-reeks ontstaan is op de achtergrond van de 50e verjaardag. "Om ons wat meer in the picture te zetten. Want we zijn een eenheid waarop wat mysterie rust. Dat is op zich goed - we gaan in de serie overigens niet al onze fabrieksgeheimen prijsgeven. Maar aan de andere kant is het misschien eens nodig om onze overheden, het grote publiek en ook politiemensen een nog beter inzicht te geven in wat de DSU is. We willen er ook mensen mee triggeren om zich kandidaat te stellen voor een job bij onze eenheid." 

Pacolet bevestigt dat de testweken niet van de poes zijn: "Het is een zware beproeving voor de kandidaten. We brengen mensen tot hun fysieke limiet omdat het nodig is voor later, maar altijd onder medische controle. De man of vrouw in kwestie moet zijn of haar fysieke limieten leren ontdekken." 

Momenteel krijgen we al een inkijk in de voorloper van de DSU, de groep Diane van de rijkswacht, in de fictieserie "1985" op zondagavond - die inkijk is niet altijd even flatterend. "Dat is 40 jaar geleden. Sindsdien is er veel veranderd. Intussen zijn er meer criteria ontwikkeld om de goede mensen te kunnen selecteren. Het is nu een wereld van verschil vergeleken met de jaren 80, ook de mentaliteit is helemaal anders. De DSU is wellicht een van de meest gecontroleerde eenheden van de politie. Dat is goed, en dat moet ook zo blijven. Ik heb daar geen problemen mee."

Beluister hier de podcast "Het kwartier" (derde item gaat over "Onder de radar"):

Stefaan Ledeganck van productiehuis Geronimo vertelt dat het eigenlijk de speciale eenheden zelf waren die contact hebben opgenomen. De serie draaien noemt hij niet evident, "omdat iedereen anoniem moet blijven, voor hun eigen veiligheid, en ook omdat ze hun werk moeten kunnen blijven doen, zoals observaties. Bovendien moet het geheim van onderzoek altijd gevrijwaard blijven. Tegelijk mogen de geheime technieken die ze gebruiken, niet zomaar op de straatstenen belanden."

"Het was voor ons de hele tijd dansen op een slappe koord, een evenwicht zoeken tussen voldoende kunnen weggeven, en voldoende het publiek kunnen informeren, en tegelijk hun werking in de toekomst niet in gevaar te brengen." Het heeft ruim een halfjaar geduurd om alle toelatingen rond te krijgen, schetst Ledeganck. "Maar het speelde in ons voordeel dat het initiatief van hen was uitgegaan." 

Door de aard van het onderwerp komen heel wat mensen onherkenbaar in beeld, wat als kijker even wennen is. Er zitten soms ook harde beelden tussen. "Maar ik hoop dat uit de reeks ook blijkt waarom de instructeurs soms zo hard te werk gaan. De rekruten in kwestie gaan later mogelijk in levensbedreigende situaties terechtkomen. Daarom wordt tijdens de testweek o.a. een bijna-doodservaring zo dicht mogelijk benaderd. (...) We merkten ook tijdens de interviews met de rekruten achteraf dat ze dat heel goed kunnen plaatsen."