Op tal van plaatsen hebben natuurliefhebbers in deze periode van het jaar schermen naast verkeerswegen geplaatst om ervoor te zorgen dat padden en andere amfibieën niet worden verpletterd door voorbijrijdende auto’s. Zodra de temperaturen lichtjes oplopen ontwaken de diertjes uit hun winterslaap en trekken ze naar vijvers en plassen om zich voort te planten. Elk jaar bekopen duizenden amfibieën hun paringsdrang met de dood bij het oversteken van wegen.

Langs de Gestelstraat in Meeuwen plaatsen medewerkers van Natuurpunt al sinds 1995 elk jaar een scherm van enkele honderden meters lang. “We plaatsen het tegenwoordig een paar weken eerder dan in de beginjaren”, vertelt coördinator Freddy Janssens (68). “Vroeger had de helft van de padden rond 15 maart de overzet gemaakt. Nu is dat al eind februari, begin maart het geval. De reden? De klimaatopwarming natuurlijk. Op nieuwjaarsdag was het 17 graden. Tja, dan worden die beestjes wakker hé.”

Zo’n verstoorde winterrust kan erg nadelige gevolgen hebben voor de populatie, zo weet Peter Engelen, deskundige amfibieën bij Natuurpunt. “Als padden, salamanders of kikkers te vroeg ontwaken en dan weer inslapen, raakt een deel van de opgeslagen vetreserves te snel opgebruikt. Dit leidt ertoe dat ze verzwakt aan het voortplantingsseizoen beginnen en dat er minder goede eitjes worden afgezet.”

Abeek

Ondanks de klimaatopwarming werden vorig jaar toch bijna 7.000 amfibieën overgezet aan de Gestelstraat in Meeuwen, midden in het gebied In den Damp. Elk jaar worden hier een recordaantal diertjes uit de paddenvallen (emmers die om de 10 à 15 meter langs de schermen worden ingegraven) gehaald. Waarom worden precies in dit gebied zoveel amfibieën geteld? “Dit is een ideale voortplantingsbiotoop”, knikt Freddy Janssens. “We zitten hier aan het begin van de Abeek waar verschillende vijvers liggen. De kikkers en padden overwinteren onder een dikke laag bladeren of strooisel in de bosjes langs de beek. Na hun winterslaap trekken ze massaal naar het water om zich voort te planten. De Gestelstraat ligt vlak naast de vijvers. Logisch dat we hier een recordaantal diertjes in de opvangemmers vinden. ”

Padden zijn makkelijke verkeersslachtoffers, zo blijkt. Ze zijn immers niet geneigd om snel over te steken. “Vooral padden blijven graag op de weg zitten. Dat komt enerzijds omdat asfalt de warmte langer vasthoudt en ze zich graag opwarmen op de straat. Anderzijds kunnen mannetjes vanop straat de omgeving goed overschouwen en zien ze de vrouwtjes beter passeren”, lacht Freddy. Paddenoverzet blijkt overigens een ietwat misleidende naam. “De kleine watersalamander is de soort die we veruit het meest aantreffen in onze emmers. Vorig jaar hebben we er 4.461 overgezet. Dit is ook een van de enige plaatsen in Vlaanderen waar de heikikker nog voorkomt, wellicht door de nabijheid van het militaire domein.”

Aaibaarheidsfactor

De aaibaarheidsfactor van padden of andere amfibieën lijkt ons niet bijster groot. Toch nemen vele vrijwilligers hen graag in hun handen om hen veilig naar de andere kant van de weg te brengen. Katrien Peeters (41) is samen met Freya Cox (42) en haar man Peter Colemont (41) vrijdagochtend van dienst om de overstekende amfibieën uit de opvangemmers langs de Gestelstraat te halen. “Het is het eerste jaar dat ik dit doe”, zegt Katrien. “Ja, sommige vriendinnen lachen er wel eens mee. Padden en kikkers zijn niet de meest aantrekkelijke dieren hé. Maar ik wil me graag inzetten voor de natuur. Met kleine dingen in mijn eigen omgeving probeer ik een bijdrage te leveren. Zo heb ik thuis bijvoorbeeld een ecologisch tuintje. Vrijdagochtend padden komen overzetten, is een kleine moeite. Maar je redt er wel vele levens mee.”

Natuurpunt Meeuwen-Gruitrode & Peer organiseert in de komende weken nog drie publieke paddenoverzetacties, waarbij iedereen mag meehelpen. Bijeenkomst op de hoek van de Gestelstraat en Kolisbergen in Meeuwen op de zaterdagen 25 februari, 4 en 11 maart 2023, telkens om 20 uur.