Jambon belooft stikstofakkoord in komende dagen, maar oppositie is streng: “De regering sukkelt van crisis naar crisis”

Na een hele avond en nacht onderhandelen is de kern van de Vlaamse regering - aangevuld met ministers van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) en van Landbouw Jo Brouns (CD&V) - woensdagochtend zonder globaal stikstofakkoord uit elkaar gegaan. Dat akkoord moet ervoor zorgen dat de stikstofuitstoot in Vlaanderen fors daalt.

Minister-president Jan Jambon hoopte met een akkoord op zak naar het parlement te kunnen trekken, waar vandaag een actualiteitsdebat over het dossier werd georganiseerd. “De laatste noten zijn de hardste om te kraken”, zo zei Jambon bij zijn aankomst in het Vlaams Parlement, waar hij zich moest verdedigen tegen het uitblijven van een stikstofakkoord. Volgens Jambon is zijn regering nog intact, maar de regeringsleider roept de regeringspartijen wel op tot “staatsmanszin” om tot een akkoord te komen.

De oppositie was zeer hard voor de Vlaamse regering tijdens het actuadebat in het Vlaamse Parlement. Bruno Tobback (Vooruit) wees op “jarenlange onbekwaamheid” van CD&V-ministers op vlak van landbouw. Hij vond daarnaast dat de regering vooral bezig is met “de interne strubbelingen” en niet “met de 6 miljoen Vlamingen”. Ook PVDA-fractieleider Jos D’Haese haalde stevig uit naar Jambon en zijn regering. “Er was ons Sterke Jan beloofd, we hebben slappe kost gekregen”, klonk het. “Na een totaal geblokkeerde federale Vivaldi-regering hebben we ook een totaal geblokkeerde Vlaamse regering. Twee regeringen in permanente crisis”, zegt D’Haese.

Björn Rzoska, Fractie-voorzitter van Groen, wees ook op de “onbekwaamheid” van de Vlaams ministers: “Als deze regering dit dossier al overleeft, zullen ze enkel kunnen strompelen tot aan de volgende verkiezingen”. Volgens Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens “sukkelt de Vlaamse regering van crisis naar crisis” en snakt de minister-president naar het einde van deze legislatuur. “Het lijkt erop dat deze regering de facto in lopende zaken gaat voor de komende maanden”, meent Janssens.

De oppositie ergerde zich ook aan de zwijgzame houding van de meerderheid in het debat vandaag. De meerderheidpartijen weigerden zich uit te spreken over de kwestie omdat ze: “de gesprekken alle kansen willen geven”. Minister-president Jambon vertelde in het parlement wel dat het akkoord er snel aankomt, maar dat de oppositie op dit moment “het werk van de regering bemoeilijkt”. Deze uitspraak leverde een “boe”-concert op vanuit het halfrond.

“Niemand die weet hoe het nu verder moet”, vertelt VTM NIEUWS-reporter Hannelore Simoens aan HLN LIVE. Volgens haar begonnen de gesprekken nochtans optimistisch, maar slonk dat gevoel snel toen het begon stroef te lopen op een aantal belangrijke punten voor CD&V. Dat Jambon met lege handen naar het parlement moet trekken is een “affront” voor de minister-president, aldus Simoens. “Geen akkoord deze week zou dodelijk kunnen zijn voor de Vlaamse regering.”

Volgens verschillende bronnen zijn er dinsdagavond en afgelopen nacht stappen vooruit gezet, maar is er nog geen oplossing voor een aantal knelpunten. Daarbij gaat het vooral om zaken die door CD&V op tafel zijn gelegd. “11 van onze 13 knelpunten zijn weggewerkt”, is te horen bij CD&V. Ook bij Open VLD is te horen dat er nog sprake is van twee resterende knelpunten.

De twee voornaamste resterende knelpunten zouden te maken hebben met de zogenaamde externe saldering en met de gelijkschakeling van de normen voor landbouw en industrie. Het principe van de externe saldering is een mechanisme waarbij een landbouwer de uitstootrechten van een andere landbouwer (deels) kan overnemen wanneer die stopt of zijn veestapel fors vermindert. Op dat punt zou er volgens verschillende bronnen wel toenadering mogelijk zijn.

Blijft het knelpunt van de verschillende behandeling van industrie en landbouw. CD&V vindt al langer dat de normen voor de landbouw onevenredig streng zijn. Daarbij zou er ook discussie zijn over de eventuele noodzaak van een passende beoordeling bij landbouwvergunningen. In zo’n beoordeling wordt nagegaan of de activiteit geen te grote negatieve impact heeft. Volgens regeringspartij N-VA zou die eis betekenen dat er opnieuw procedures moeten opgestart worden zoals een nieuw openbaar onderzoek en een nieuw milieueffectenrapport. Dat zou meteen voor maanden vertraging zorgen, zo wordt gevreesd. Ook volgens Open VLD zou die eis van CD&V neerkomen op “van nul herbeginnen”.

Die lezing wordt tegengesproken bij CD&V. Daar is te horen dat er wel “constructief onderhandeld is op enkele kleinere punten”, maar dat met name N-VA op twee “fundamentele punten” voor de christendemocraten “niet willen bewegen”.

Verschillende partijen bevestigen wel dat het akkoord een stuk “rechtszekerder” is geworden. Zo zou de kritische depositiewaarde (KDW) niet in het decreet staan, maar in de memorie van toelichting. De kritische depositiewaarde is de waarde die bepaalt hoeveel stikstof een specifiek natuurgebied aankan voordat de biodiversiteit in het gedrang komt. Er was de vrees dat de opname van die KDW in de decreettekst zelf de deur zou openzetten voor procedures tegen vergunningen.

Er zou ook een oplossing zijn voor de veelbesproken ‘rode lijst’, de lijst met piekbelasters die in het oorspronkelijke krokusakkoord moesten sluiten tegen 2025. Die lijst zou geactualiseerd zijn aan de hand van nieuwe gegevens. Door de actualisatie zou er een tiental bedrijven van de initiële lijst verdwijnen, maar zouden er ook een tiental nieuwe piekbelasters bijkomen.

Voor de rode bedrijven die eerder al op de rode lijst stonden, zou de verplichte sluitingsdatum wel opschuiven naar 2026. De ‘nieuwe’ piekbelasters zouden toch de mogelijkheid krijgen om ‘oranje’ te kleuren - door nieuwe technieken of de omschakeling naar akkerbouw of natuurbeheer - en zouden dus in principe open kunnen blijven. Willen de betrokken bedrijven geen inspanning doen om oranje te worden, dan moeten zij sluiten tegen 2030.