Dit weekend een stikstofakkoord? Partijvoorzitters De Wever en Mahdi willen landen (maar pinnen zich ook niet vast op deadline)

"Stop met het spierballengerol en werk aan een oplossing", klonk het gisteren bij de Boerenbond. De Vlaamse regering is er nog altijd niet in geslaagd een akkoord te vormen over het stikstofdossier. Gisteren zakten daarom colonnes tractoren vanuit alle uithoeken van Vlaanderen af naar de hoofdstad om er te betogen.

Vlaams minister-president Jan Jambon heeft een cruciaal weekend voor de boeg, zegt politiek journalist Johny Vansevenant in "De ochtend". "Hij heeft van eind deze week een deadline gemaakt. Dit weekend gaat hij afzonderlijk praten met de ministers van de verschillende regeringspartijen."

"Hij zal de kern van topministers pas bijeenroepen als hij voelt dat er een akkoord kan komen", legt hij uit. "Als de kern bijeenkomt moet het op een paar uur geregeld zijn. Een belangrijke bron zei me: "Geen idee of het zal lukken, maar de ambitie is er wel"." De individuele gesprekken hebben zaterdag alvast geen nieuwe kern opgeleverd.

Voor N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft het alvast geen zin om het nog langer uit te stellen, al wil hij zich niet vastpinnen aan een deadline. "Het gaat nooit meer beter worden en er zijn geen elementen die aan het dossier kunnen worden toegevoegd", zei hij in "De ochtend". "De moeilijkste knelpunten blijven over. We zijn nu in het hooggebergte van de "tour de stikstof" en we moeten de finish bereiken. Als je dat volgende week meesleept, weet ik niet wat er beter zou zijn."

De Wever roept CD&V daarbij op tot staatsmanschap. "Als je een akkoord maakt tijdens de krokusvakantie van vorig jaar en je komt daar vandaag op terug, wel wetende dat je dat moet oplossen, dan getuigt dat niet van staatsmanschap. Je moet dat oplossen."

"Als je zo hoog inzet om alles binnen te halen, zal eender welk akkoord een teleurstelling zijn. Voor je het weet, kun je niet meer winnen. Als partij wil staatsmanschap zeggen dat je dat soort psychologie durft te overstijgen."

Volgens CD&V-voorzitter Sammy Mahdi moeten alle partijen staatsmanschap tonen. "We moeten daar samen voor zorgen. Staatsmanschap betekent ook dat we rekening moeten houden met de 20.000 bezwaren. Staatsmanschap betekent ook rekening houden met de boeren die gisteren op straat zijn gekomen en vragen om perspectief."

Ook Mahdi wil zich niet vastpinnen op een deadline. "Het is noodzakelijk om tot een goed akkoord te komen. Ik ben er ook van overtuigd dat iedereen tot een oplossing wil komen. We moeten zorgen voor een oplossing en voor rechtszekerheid. Dat is wat de boeren gisteren ook gevraagd hebben." 

"Het kan heel snel gebeuren, maar het zal afhangen van het staatsmanschap dat iedereen toont om over die brug te raken", voegt hij nog toe. 

Volgens Vansevenant is de sfeer nu wel minder gespannen. "N-VA-minister Zuhal Demir spreekt niet meer over 'sabotage Sammy'. De onderhandelaars zijn sinds woensdag toch discreter. 11 van de 13 knelpunten zijn al opgelost. Zo is er blijkbaar al een actualisatie van de 41 bedrijven van de rode lijst. Boerderijen die te veel vervuilen kunnen zich nu in regel stellen."

"Een ander knelpunt is dat de normen strenger zijn voor boerderijen dan voor de industrie. Ook is er nog discussie over wat er moet gebeuren met de uitgespaarde stikstofuitstoot wanneer een landbouwbedrijf stopt. CD&V wil boerderijen uit de omgeving een deel van die uitstootrechten laten overnemen."

Tijdens de onderhandelingen kwam het tussen N-VA en CD&V op confrontaties. "CD&V komt op voor zijn achterban, de boeren", vertelt Vansevenant. "Veel boeren hebben altijd voor de christendemocraten gestemd. Een CD&V-bron wijst erop dat een van de kabinetschefs van N-VA-minister Demir van Natuurpunt komt en dat Demir nu de groene traditie van de Volksunie voortzet."

CD&V is ook minder volgzaam geworden tegenover N-VA, gaat hij verder. "Met peilingen van 9 procent is er geen baat meer om de staatsman uit te hangen. CD&V was ook al tijdens de kinderbijslagdiscussie in september heftig. Er is ook de Boerenbond die volop druk zet op CD&V. Een N-VA-bron zei me: 'We zijn met de Boerenbond aan het onderhandelen.' Een vingerwijzing naar minister van Landbouw Brouns."

Maar ook voor de N-VA is het stikstofakkoord een pijnlijke zaak. "Wie droomt van Vlaamse onafhankelijkheid, wil dat de Vlaamse regering een krachtige regering is", zegt Vansevenant. "Als de Vlaamse regering geen stikstofakkoord kan bereiken, komt over als het 'knoeiniveau'. En deze keer ligt het niet aan de Walen of de PS."

Maar wat gebeurt er als er geen akkoord komt? "Dan kan CD&V zeggen dat ze de boeren voor 100 procent verdedigd heeft", zegt Vansevenant. "De regering Jambon zal dan wel op zijn gat liggen. Bij N-VA waarschuwen ze wel dat er dan snel een rechter zal zijn die een vergunning voor een boerderij zal verbieden op basis van de Europese regelgeving."

De Wever verwijst daarbij naar de situatie in Nederland. "In Nederland is er een vergunningenstop en dan kan de hele samenleving niets meer, ook de industrie, de wegenbouw en de huizenbouw niet. Het mag hier zover niet komen. We moeten nu handelen."

Inhoudelijk wil Mahdi vandaag niet reageren. "Er is me altijd gezegd dat partijvoorzitters daar niet tussen moeten komen en ik denk dat hier ook wijselijk is om de regering haar werk te laten doen."