Zus van Olivier Vandecasteele: ‘Zijn leven ligt in handen van wie nu verzet aantekent’

Hoe heeft u vrijdag de uitspraak van het Grondwettelijk Hof beleefd?

“Ik zat thuis bij mijn ouders en met onze kinderen erbij. Familie is heel belangrijk voor ons en we gaan samen doorvechten. Eerst was het een enorme opluchting, aangezien het Grondwettelijk Hof het verdrag in december had geschorst.

“Maar dan lazen we verder in de tekst en hoorden we van het ministerie dat het niet zo eenvoudig zal zijn. De rechters van het Grondwettelijk Hof keuren het verdrag met Iran goed, maar laten het aan een andere rechtbank om te oordelen over de specifieke overbrenging.”

De Iraanse verzetsgroep NCRI kondigde al aan dat ze naar de rechtbank stapt tegen een overbrenging van Assadollah Assadi die bij ons vastzit, maar toch kan Iran het verdrag al gebruiken om Vandecasteele naar België te laten komen, niet?

“Blijkbaar niet. Het verdrag is nog niet in werking. De uitwisseling van de ratificatie-instrumenten moet nog gebeuren. Dat kon niet zonder de toelating van het Grondwettelijk Hof. Daarna zijn er nog wettelijke termijnen. Zo mag er binnen de dertig dagen na de uitwisseling van die ratificatie-instrumenten ook nog niets gebeuren met het verdrag.”

Dus het duurt nog minstens een maand?

“Of langer. We moeten ook nog wachten op de timing aan Iraanse kant en ik verwacht niet dat Iran Olivier zal laten komen zonder iets in ruil te krijgen.”

In tussentijd kan de oppositie nu naar de rechtbank van eerste aanleg stappen en eventueel daarna nog in beroep gaan?

“Ik weet het niet. Dit scenario is nooit besproken. Het is voor iedereen nieuw en iedereen moet zich inlezen. We moeten kijken wat het bestcase- en het worstcasescenario is met dit arrest en hoe we Oliver daar zo snel mogelijk buiten krijgen. Hij blijft toch het enige slachtoffer in deze zaak. Hoe langer het duurt, hoe slechter.”

Olivier Van Steirtegem, de beste vriend van uw broer, deed dit weekend een straffe oproep aan de NCRI: ‘Stop ermee’.

“We hopen dat ze bij de NCRI ook een beetje menselijkheid hebben. Er zitten daar toch mensen die weten wat het is om enkele dagen in een Iraanse cel te zitten. Olivier zit er al 375 dagen, in volledige afzondering. Het leven van Olivier ligt in hun handen. Als zij nu verder procederen, zijn zij verantwoordelijk voor zijn leven. Duidelijker kan ik het niet zeggen.

“Voor ons blijft het een weegschaal die uit balans is. Langs de ene kant heb je het leven van Olivier dat heel concreet in gevaar is, zowel fysiek als mentaal, en daartegenover staat de bescherming van het recht op leven van een organisatie. Het gaat bovendien om niet-Belgen, die wel het doelwit waren van een bomaanslag, maar die is verijdeld dankzij de Belgische veiligheidsdiensten. Dan zijn ze toch beschermd door België? Ze zijn daarna ook gehoord door een rechter.

“Assadi, de veroordeelde in die zaak, heeft al vijf jaar in de gevangenis gezeten. Als hij in België over een jaar of drie vrijkomt, is het dat dan waard geweest tegenover het leven van Olivier? Dat is voor ons de grote vraag. Wat is het meeste waard: het leven van een onschuldige Belg die al zoveel goed gedaan heeft in zijn leven, of nog twee of drie jaar celstraf voor een Iraanse terrorist?”

Zou uw broer het nieuws al weten?

“Ik denk van niet. We hebben hem niet meer gehoord sinds 20 januari. Ook de ambassadeur niet. We weten dus niet in welke staat hij nu is. Ik hoop dat de positieve uitspraak van het Hof ervoor kan zorgen dat we komende week even contact hebben. Ik hou mijn hart vast.

“Het gaat mentaal steeds minder goed met hem, en dat heeft natuurlijk effect op zijn fysieke gezondheid. Vraag aan Kylie Moore-Gilbert of aan Nazanin Zaghari-Ratcliffe hoe ze waren na een paar maanden in isolatie (beide vrouwen zaten in Iran gevangen, BST). Blijkbaar duurde het weken voor ze weer geluid konden verdragen. Olivier zit aan meer dan twaalf maanden eenzame opsluiting en we denken dat het nog minimaal twee maanden duurt, als alles goed gaat.

“Vorig jaar dachten we nog dat we hem in drie weken weer thuis zouden hebben en kijk nu. We gingen van ontgoocheling naar ontgoocheling.”

Toch komt u sterk en strijdvaardig over.

“We blijven vechten tot hij terug is. (krijgt het moeilijk) Dat kan enkel dankzij de steun die we van iedereen krijgen.

“Ik doe het ook voor onze kinderen. Die mogen binnenkort gaan stemmen, maar dat zien ze niet zitten. Ze zeggen: ‘wat is dat voor een democratie om onschuldige mensen in zulke onmenselijke omstandigheden te laten’. In een rechtsstaat moet er op een bepaald moment toch recht geschieden?”

Denkt u dat er ook nog iets inzit voor de Zweeds-Iraanse VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali?

“Er wordt al maanden niet meer van Djalali gesproken. Als ze Assadi moeten laten gaan, zou het wel goed zijn dat er meerdere mensen daardoor vrij komen, zodat we het leven van meerdere mensen redden. Wij stappen naar het ministerie om voor Olivier te pleiten, maar we hebben daar wel gezegd dat als er andere mensen kunnen gered worden dankzij die ruil, dat zeker moet gebeuren.”

Zou het niet beter zijn als al die Europese landen samenspannen tegen Iran om hun onderdanen vrij te krijgen, zoals Iraanse activisten zeggen?

“Dat zullen we aan de expert moeten vragen, wanneer hij terug is uit Iran.” (lacht)