“Je kunt 37 keer bilateraal vergaderen en altijd weer op hetzelfde punt uitkomen. Vroeg of laat moet je beslissen”. Het ongeduld en de frustratie over de houding van cd&v was bij N-VA afgelopen weekend groot. De pendeldiplomatie en de een-op-een-gesprekken die Jan Jambon de afgelopen dagen ondernam, leverden weinig of niets op. De kloof tussen de twee partijen over stikstof en de toekomst van de Vlaamse landbouw werd geen centimeter kleiner. Ook een deblokkeringsvoorstel, zoals de N-VA het zelf noemde, kreeg van de cd&v-ministers Hilde Crevits en Jo Brouns een onvoldoende. Al luidde het daar dat het voorstel – behalve een paar punten en komma’s – weinig of geen nieuwe dingen bevatte.

Terug naar af dus. De hele N-VA-top – met Jambon, viceminister-president Ben Weyts, bevoegd minister Zuhal Demir en collega-minister Matthias Diependaele – trok dan maar naar het Antwerps stadhuis om er samen met voorzitter Bart De Wever de koppen bij elkaar te steken en de strategie te bepalen. In de loop van het weekend en ook zondag klonk het dat Jambon zijn regering enkel zou samenroepen indien er uitzicht was op een akkoord, maar uiteindelijk werd het geweer van schouder veranderd. De minister-president werkte een nieuw voorstel uit en zou dat op tafel leggen: te nemen of te laten. Met cd&v of zonder cd&v.

Eerder op de dag liet N-VA-voorzitter Bart De Wever in de televisiestudio’s ook al verstaan dat eindeloos onderhandelen geen zin heeft. “Het is niet door er eindeloos naar te kijken dat er iets gaat veranderen. Alles ligt op tafel, het akkoord moet nu gesloten worden,” klonk het. Ook zonder uitzicht op een compromis riep Jan Jambon daarop zijn topministers bij elkaar. Rond 18.30 uur trokken zij zich op het Martelaarsplein terug. Twee uur later schoven ook de andere Vlaamse ministers mee aan tafel.

Maar inhoudelijk zat de discussie zaterdag en zondag nog altijd muurvast. Cd&v bleef aandringen om landbouw en industrie bij het verlenen van vergunningen op gelijke voet te behandelen en daar niet nog eens 10 jaar mee te wachten. Maar een akkoord daarover leek onmogelijk. N-VA wou op termijn de twee wel gelijkschakelen, maar pas nadat de landbouw erin geslaagd is om de uitstoot van het schadelijke stikstof te verminderen. Die twee standpunten nog meer verzoenen, zat er zondagavond volgens bepaalde bronnen niet in.

Noodscenario’s

Hoe het verder moet, is niet duidelijk. Maar verschillende regeringspartijen bekeken de voorbije dagen wel al de mogelijke noodscenario’s. Eén daarvan is dat de drie regeringspartijen beslissen om toch voort te doen en het resterende jaar voor de verkiezingen nog andere dossiers proberen af te handelen. Een akkoord rond stikstof met een wisselmeerderheid door het parlement jagen – N-VA en Open Vld die dan de hulp van de oppositiepartijen Vooruit en Groen inroepen – is een andere mogelijkheid. De kans dat de ploeg-Jambon dan op apegapen ligt, is wel heel groot.

Ondertussen begint een ander scenario wel waarschijnlijker te worden: dat N-VA en Open Vld met een minderheidskabinet voortregeren en voor alle dossiers naar een wisselmeerderheid zoeken in het Vlaams Parlement. De cd&v-ministers kunnen in dat geval via een constructieve motie van wantrouwen uit de regering worden gegooid. Het parlement moet dan wel meteen vervangers voorstellen, die dan ook meteen ingezworen worden.