‘Bij een deel van die winkels moet je je afvragen of ze nog te redden zijn’: waar ligt de toekomst van de nieuwe zelfstandige Delhaizes?

Hoe is de situatie nu bij Delhaize?

Woensdag bleven zo’n 100 van de 128 Delhaize-supermarkten in eigen beheer dicht. De meeste Delhaize-winkels sloten spontaan de deuren, nadat de directie op een ondernemingsraad bekend had gemaakt dat ze alle winkels van Delhaize die nu nog in eigen beheer zijn, wil omvormen naar zelfstandige winkels. Nu tientallen winkels gesloten zijn, maakt de winkelketen thuislevering tijdelijk gratis.

Volgende week is er een nieuwe ondernemingsraad gepland om de vragen van de sociale partners te beantwoorden. En dat zijn er heel wat. “We zullen het hier niet bij laten”, zegt Kristel Van Damme, coördinator retail bij ACV Puls. “We willen van de directie horen of ze alternatieven achter de hand heeft.”

Waarom gaat Delhaize zijn winkels zelfstandig laten uitbaten?

Net als andere supermarktketens lijdt Delhaize onder de hoge aankoopprijzen en de gestegen loonkosten. Al weken was het onrustig bij Delhaize, ook omdat in februari moederbedrijf Ahold Delhaize had aangekondigd dat het dit jaar een miljard euro wil besparen.

Bovendien stelt de supermarktketen al langer vast dat de 636 zelfstandige aangesloten winkels (AD Delhaize, Proxy Delhaize en Shop & Go) aan marktaandeel wonnen, terwijl de 128 supermarkten in eigen beheer erop achteruitgingen. Vandaar dat het hoofdkantoor besliste om ook die winkels aan zelfstandige uitbaters over te laten. “Door te kiezen voor dit model, willen we ervoor zorgen dat de winkels flexibeler te werk kunnen gaan en beter kunnen inspelen op lokale behoeftes”, zegt Roel Dekelver, woordvoerder van Delhaize.

Wat betekent dit voor het personeel?

Delhaize spreekt alleen over een ‘geleidelijke vermindering van het aantal posities’ op het hoofdkantoor. Volgens de winkelketen behouden winkelmedewerkers hun tewerkstelling en hun huidige arbeids- en loonvoorwaarden. Het is dan ook wettelijk vastgelegd dat een nieuwe overnemer de bestaande contracten van de werknemers moet respecteren. Toch vrezen vakbonden dat dit in de praktijk weleens anders kan uitdraaien.

“Dat hebben we onlangs nog gezien bij de overname van een Metro-filiaal door horecagroothandel Van Zon”, zegt Kristel Van Damme. “Vorige week kregen de werknemers daar opeens de vraag om een nieuwe overeenkomst te tekenen aan slechtere voorwaarden. En dan moet je als individuele werknemer plots met de directie onderhandelen.”

En zo zijn er volgens Van Damme nog heel wat verschillen. “Als werknemers tijdskrediet aanvragen, wordt hun toelage door het sectorfonds vergoed. Of die mensen dus dezelfde toelage gaan krijgen als ze in een ander paritair comité terechtkomen, daar heb ik mijn twijfels bij.”

De vraag is vooral hoe de situatie zal uitdraaien voor het personeel van de winkels die slechte cijfers draaien. “Als dan blijkt dat die winkels een hoge loonkost hebben omdat ze veel werknemers hebben die al 30 jaar in dienst zijn, dan is de kans wel reëel dat daar ontslagen zullen volgen”, zegt retailexpert Gino Van Ossel (Vlerick).

Vandaag al zijn er duidelijke verschillen tussen zelfstandige Delhaizes en winkels in eigen beheer. In zelfstandige winkels is de werkweek 36,5 uur (tegenover 35) en wordt er vaak op zondag en feestdagen gewerkt. Het personeel wordt minder betaald, maar kan wel flexibeler werken. Hoewel bij de huidige werknemers de arbeidsvoorwaarden in principe hetzelfde moeten blijven, kunnen de zelfstandige winkels voortaan dus wel nieuwe werkkrachten aanwerven aan andere arbeidsvoorwaarden, en zo hun loonkosten drukken.

Gaat dit andere winkelketens op ideeën brengen?

Volgens handelsfederatie Comeos is de beslissing van Delhaize niet meer dan logisch. “Je moet iets doen om te kunnen concurreren met platforms als Hello Fresh en de komst van buitenlandse supermarkten”, zegt CEO Dominique Michel. “Werken met flexibelere werknemers, die meerdere rollen kunnen vervullen zoals de kassa doen en de rekken vullen, is bij supermarkten in eigen beheer nog steeds niet mogelijk. Als we willen dat jobs verzekerd blijven, moet er iets veranderen.”

Ook andere ketens hebben die analyse al gemaakt. Carrefour besteedt zowel de distributie als de leiding van heel wat winkels uit, ook bij Colruyt Group krijgen zelfstandige winkels een steeds groter aandeel in het gamma. “Alleen bij de discounters Lidl en Aldi zie ik dat niet meteen gebeuren. Zij moeten het echt hebben van een gestandaardiseerde aanpak”, zegt Van Ossel.

Is het wel haalbaar om 128 nieuwe uitbaters te vinden?

“We zijn ervan overtuigd dat we voor elk filiaal een nieuwe overnemer zullen vinden”, zegt Dekelver. Retailexperts zijn daar minder van overtuigd, zeker gezien het erg competitieve supermarktlandschap in ons land. Bij een deel van de winkels zullen de slechte cijfers terug te leiden zijn tot de huidige economische context, maar er zijn ook winkels die al jaren achteruitboeren.

“Bij een deel van die winkels moet je je sowieso afvragen of ze nog te redden zijn”, zegt Van Ossel. “De kans lijkt me dan ook groot dat een deel van de winkels verdwijnt. We zitten nu eenmaal met te veel supermarkten in ons land.”