Burgemeesters kraken wet af die lokale besturen slagkrachtiger moet maken in strijd tegen georganiseerde misdaad: “Men maakt het ons net moeilijker”

“De georganiseerde misdaad opereert niet in de schaduw, maar vermengt zich in het economisch weefsel van ons dagdagelijks bestaan”, duidt de N-VA. “Geld wordt witgewassen in winkels zonder klanten, drugs worden geproduceerd in hangars van bedrijven, mensen worden uitgebuit in massagesalons, enzoverder. Dat zijn zaken die vaak sneller in het oog van een burgemeester of de lokale politie springen dan van Justitie.”

Het is belangrijk om die spelers de nodige instrumenten te geven om zelf de eerste maatregelen te kunnen nemen, klinkt het.

Na intens overleg met alle stakeholders kwam minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) met een wetsontwerp. Morgen staat het op de agenda van de Kamercommissie Binnenlandse Zaken. Het ‘federaal wetsontwerp over de gemeentelijke bestuurlijke handhaving’ moet een nieuw wettelijk kader bieden zodat lokale besturen slagkrachtiger kunnen optreden tegen de georganiseerde criminaliteit, via onder meer het intrekken van uitbatingsvergunningen of het instellen van een integriteitsonderzoek.

Maar net het omgekeerde is waar, laakt de Vereniging van Vlaamse steden en gemeenten (VVSG) in een gezamenlijke communicatie met burgemeesters van verschillende politieke partijen: het huidige wetsontwerp zorgt er net voor dat lokale besturen minder vlot zullen kunnen ingrijpen dan nu. De burgemeesters willen een bijsturing.

“Het wetsontwerp dat voorligt, baart een papieren tijger”, zegt Mathias De Clercq (Open Vld), burgemeester van Gent. “Lokale besturen moeten snel en efficiënt kunnen ingrijpen tegen ondermijnende criminaliteit. Die garanties biedt het wetsontwerp vandaag niet.” Zo zullen steden en gemeenten zo’n ‘integriteitsonderzoek’ kunnen voeren naar personen in bepaalde “gevoelige” economische sectoren, maar willen ze zo een onderzoek doen voor één zaak, dan moeten ze meteen de hele sector screenen. Als een gemeente dus bijvoorbeeld problemen heeft met een malafide horecazaak, dan moet ze dus alle horecazaken op het grondgebied laten screenen. “Dit is praktisch niet haalbaar en niet wenselijk ten aanzien van ondernemers die niets te verwijten valt.”

Een gemeente die zelf voldoende info heeft om een pand te sluiten en dit kan motiveren, zal daarnaast toch eerst nog verplicht advies moet inwinnen bij de Directie Integriteitsbeoordeling voor Openbare Besturen (DIOB), een federale instantie. “Dit getuigt van weinig vertrouwen in de lokale besturen en staat haaks op het subsidiariteitsbeginsel. Bovendien zal de DIOB overstelpt worden met lokale adviesaanvragen en een administratieve ‘bottleneck’ creëren. Tegen de tijd dat we alle papieren hebben, is de vogel al lang gaan vliegen”, stelt Wim Dries (CD&V), burgemeester in Genk en voorzitter van VVSG.

KIJK OOK. Zo wil federale regering drugsproblematiek aanpakken

Naast het federale initiatief is er ondertussen ook een ontwerp van decreet op Vlaams niveau over de oprichting van een DIOB. VVSG stelt vast dat ook dit ontwerp aanpassingen en verduidelijkingen behoeft. De vereniging vraagt ook uitdrukkelijk aan beide niveau’s om hun initiatieven voldoende op elkaar af te stemmen. “Er is absoluut afstemming nodig tussen het federaal wetsontwerp en het Vlaams initiatief, het kan niet de bedoeling zijn dat we met 2 DIOB’s moeten samenwerken”, stipt ook Mohamed Ridouani (Vooruit) aan, burgemeester in Leuven.

Vandaag kan een burgemeester op basis van de bestuurlijke politiebevoegdheden uit de Nieuwe Gemeentewet ingrijpen waar nodig. Die bevoegdheden moeten net versterkt worden, terwijl het wetsontwerp de burgemeester veel meer beperkende voorwaarden oplegt en zijn gemeentelijke autonome politiebevoegdheid beknot, aldus de VVSG.

“Dat is geen versterking van de lokale besturen, hiermee zetten we stappen achteruit”, stelt Christoph D’Haese (N-VA), burgemeester van Aalst. “Wat nu voorligt, verhindert burgemeesters om snel te handelen en dat is juist zeer belangrijk.” Hij voegt toe: “Waar is het vertrouwen in de expertise en sterktes van onze lokale besturen?”

“Het wettelijk kader van minister Verlinden legt bijkomende grendels en procedurele valkuilen op”, besluit N-VA-Kamerlid Yngvild Ingels. De partij legt een eigen wetsvoorstel opnieuw op tafel. “Ons wetsvoorstel geeft de lokale besturen veel meer mogelijkheden tot maatwerk en dat is exact waar bestuurlijke handhaving om draait.”