Vandaag is het Wereld Tuberculose Dag. Het woord ‘tuberculose’ doet bij iedereen wel een belletje rinkelen, maar vaak weten mensen niet wat het juist inhoudt. Pneumoloog Pascal Van Bleyenbergh vertelt wat tuberculose is, wat de symptomen en gevolgen zijn en hoe we het kunnen vermijden.
In 2020 werden in België 830 nieuwe gevallen van actieve tuberculose ontdekt. In ons land is actieve tuberculose relatief zeldzaam. Maar het is nog wel aanwezig.
‘Tuberculose is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door bacillen die je inademt’, vertelt pneumoloog Pascal Van Bleyenbergh. ‘Die bacillen leven enkel bij mensen en komen niet spontaan voor in de omgeving. Je kunt dus enkel besmet worden door menselijk contact. Dat gebeurt via druppels die worden doorgegeven, bijvoorbeeld tijdens het hoesten, niezen, praten of lachen.’
Slapende tuberculose
‘Zo’n 90% van de mensen die met de tuberculosebacil besmet worden, worden niet ziek. Na inademing komen de bacillen in je longen terecht. Ze zullen zich daar nestelen, maar worden meteen aangevallen door je afweersysteem. Er wordt een soort muurtje gebouwd rond de bacillen, waardoor ze zich niet verder kunnen ontwikkelen en je dus ook niet ziek kunnen maken. Dat noemen we dan slapende of latente tuberculose. Je bent dan wel besmet, maar je bent niet ziek én je kunt zelf niemand besmetten.’
Actieve tuberculose
‘In 10% van de gevallen krijg je na besmetting actieve tuberculose, waarbij je wel ziek bent én dus ook anderen kunt besmetten; klassiek spreekt men over 5% kans om onmiddellijk na besmetting ziek te worden, en 5% kans om ziek te worden tijdens de overige levensjaren.’
‘Bij slapende tuberculose krijgt je lichaam de bacillen niet helemaal dood. Ze blijven dan binnen die muurtjes slapen voor de rest van je leven. Als je immuunsysteem ooit verzwakt omdat je zwaar ziek wordt of speciale medicijnen neemt, dan kan die muur afbrokkelen en kan je lichaam ook actieve tuberculose ontwikkelen.’
Symptomen
‘Wanneer je actieve tuberculose hebt, gaat dat vaak gepaard met algemene klachten; vermoeidheid, vermagering en lichte koorts kunnen wijzen op tuberculose. Verder zijn er natuurlijk ook klachten die wijzen naar de longen: het begint met hoesten – soms zelfs met ophoesten van bloed – en kortademigheid. De klachten kunnen wekenlang aanhouden en eerder chronisch verlopen.’
‘Omdat het algemene klachten zijn, kun je er een tijdje mee rondlopen zonder zelf te weten dat je actieve tuberculose hebt. Op dat moment ben je wel besmettelijk en kun je dus anderen infecteren. Iemand met actieve tuberculose zou naar schatting zo’n tien tot vijftien andere mensen kunnen besmetten.’
‘In België is tuberculose relatief zeldzaam. Maar hier en daar duiken soms toch gevallen op. Als klachten wekenlang blijven aanslepen, is het aangeraden om de piste van tuberculose te laten onderzoeken.’
Genezing
‘Op lange termijn kan actieve tuberculose je longen beschadigen, wat blijvende klachten kan geven en zelfs dodelijk kan zijn. Gelukkig hebben we vandaag de dag goede medicatie om de ziekte effectief te bestrijden. Je kunt ook spontaan genezen, maar sowieso is een behandeling met specifiek antibiotica aangewezen. Laat je jezelf niet behandelen, dan heb je tot 40% kans om te sterven. De behandeling duurt zes maanden en moet stipt worden uitgevoerd door de patiënt.’
Preventie
‘Aangezien je enkel besmet kunt worden door iemand die actieve tuberculose heeft, is het logisch dat je contact met besmette personen vermijdt. Natuurlijk staat het niet zomaar op mensen hun voorhoofd geschreven of ze tuberculose hebben of niet, dus dat maakt het wat moeilijker. Wel is – zoals bij veel infectieziekten – de kans op besmetting groter op drukke plaatsen zoals steden.’
‘Men weet wel welke risicogroepen er zijn. Dat zijn vooral mensen uit landen waar tuberculose frequent voorkomt, maar bijvoorbeeld ook drugsgebruikers, gevangenen of simpelweg contactpersonen van een besmette persoon. Het is belangrijk dat deze risicogroepen goed gescreend worden.’
‘Mensen die een slapende vorm van tuberculose hebben, kunnen een preventieve behandeling krijgen. Deze heeft tot doel de slapende bacillen te doden, wat ervoor zorgt dat ze tijdens de verdere levensloop niet meer actief kunnen worden. Die therapie duurt ongeveer vier tot zes maanden, afhankelijk van het gekozen schema.’
