Donald John Trump is de allereerste president of ex-president in de geschiedenis van de Verenigde Staten die strafrechtelijk wordt vervolgd. Een onderzoeksjury van 23 gezworenen, opgeroepen door hoofdaanklager Alvin Bragg van het district Manhattan in New York, heeft daartoe besloten met een stemming. Trump, die in Florida verblijft, wordt naar verwachting volgende week aangehouden. Wat tweeënhalve eeuw lang voor onmogelijk werd gehouden, hoewel door de Founding Fathers niet uitgesloten, is daarmee een feit.

Trump zal worden voorgeleid, zijn vingerafdrukken zullen genomen worden, net als een zogenaamde ‘mugshot’ (arrestatiefoto), en hij zal de precieze inhoud van de nu nog verzegelde aanklacht vernemen. Later volgt een proces waarin hij zich zal moeten verantwoorden voor naar verluidt 34 beschuldigingen. Die houden allemaal verband met valsheid in geschrifte bij het uitbetalen van zwijggeld aan pornoactrice Stormy Daniels, in 2016. Het gaat daarbij niet louter om de vervalsing van de boeken – wat verjaard zou zijn. Volgens Bragg en de onderzoeksjury gebeurde de vervalsing bovendien om aan de spelregels voor politieke campagnes te ontsnappen, en dat is nog niet verjaard.

LEES OOK. Wie is Stormy Daniels, de pornoactrice die Donald Trump doet zweten?

De koets van Ulysses Grant

De enige president die ooit bij de politie ontboden werd, was Ulysses S. Grant, de opvolger van Abraham Lincoln, in de 19e eeuw. Grant werd op het matje geroepen wegens overdreven snelheid in zijn koets, en betaalde ruiterlijk 20 dollar schadevergoeding betaalde.

Er zijn wel vaker presidenten over de schreef gegaan, maar nooit kwam het tot vervolging. Toen Richard Nixons Watergate-gesjoemel aan het licht kwam, daverde de natie op haar grondvesten. Nixon voorkwam dat hij afgezet werd door zelf ontslag te nemen, en sloot daarbij een deal dat zijn opvolger en partijgenoot Gerald Ford hem meteen amnestie gaf. En Bill Clinton maakte een afspraak met het openbaar ministerie om na zijn presidentschap niet vervolgd te worden voor zijn meineed in de Lewinsky-affaire.

Een absolute primeur dus, en Trump zelf en veel vooraanstaande Republikeinen roepen schande en ‘politieke vervolging’. Nochtans is er geen ernstige discussie dat een ex-president kán vervolgd worden. Zelfs de Republikeinse senaatsleider Mitch McConnell zei, toen hij om partijpolitieke redenen stemde tégen de afzetting van Trump na de bestorming van het Capitool: ‘Dit sluit uiteraard niet uit dat Trump strafrechtelijk vervolgd wordt.’

Het nieuws van de formele aanklacht pakte Trump en iedereen bij verrassing. Op basis van het werkschema van de onderzoeksjury groeide immers stilaan het idee dat de stemming zou uitgesteld worden tot na Pasen.

Alvin Bragg heeft altijd gezegd dat hij zich niet zou laten opjagen, maar dat hij een zaak wilde voorleggen die stevig staat. Het nieuws dat het om zo maar even 34 aanklachten gaat, doet vermoeden dat dat inderdaad het geval zal zijn. De precieze inhoud wordt hoogstwaarschijnlijk pas bekend op de inleidende zitting waarop Trump aangehouden zal verschijnen.

Omdat zo’n officiële inbeschuldigingstelling van een ex-president zonder voorgaande is en de politieke haat in de VS stilaan het kookpunt nadert, bestaan er veel vragen over hoe de komende dagen zullen verlopen.

DeSantis wil Trump niet uitleveren

Zo goed als zeker zal Braggs team Trump uitnodigen om zichzelf over te geven aan het gerecht – van zijn woonplaats Palm Beach in Florida naar New York te komen dus. Zijn advocaten hebben inmiddels laten weten dat Trump dinsdag naar New York af zal reizen. Indien Trump niet op komt dagen, rijst er een probleem: gouverneur Ron DeSantis van Florida, nochtans een rivaal van Trump voor de Republikeinse nominatie in 2024, reageerde meteen dat hij niet zal meewerken aan een aanhouding en uitlevering.

Dat is een explosieve stelling: dat staten elkaar helpen bij het uitleveren van gezochte personen, behoort immers tot de essentie van de Verenigde Staten. Een aanhouding tegen de wil van de beschuldigde, zou sowieso voor veel hoofdbrekens zorgen: Trump wordt als ex-president immers ook beveiligd door leden van de geheime dienst: waar ligt hun loyauteit als de politie hun ‘protegé’ wil aanhouden?

Maar wellicht wordt de soep zo heet niet gegeten. Trump wil vooral nooit overkomen als zwak, dus zeker niet als opgejaagd wild dat zich moet verschuilen in zijn hol. Bovendien zouden vertragingsmaneuvers uiteindelijk toch futiel blijken.

Het lijdt dus weinig twijfel dat de man die zo graag in de schijnwerpers staat, ook deze kans te baat zal nemen. De vraag is echter wat hij in afwachting doet. Zijn advocaten zullen hem wel op het hart drukken te zwijgen, want alles wat Trump zegt kan in de rechtbank tegen hem gebruikt worden. Maar zwijgen en afwachten hoort niet bij zijn temperament: op zijn sociaal netwerk Truth Social reageerde hij meteen in blokletters: ‘Dit is een aanval op ons land zoals er nog nooit een is geweest, en een aanslag op wat ooit vrije en eerlijke verkiezingen waren. De VS is nu een derdewereldland, zwaar in verval. Zo triest!’

Trump zou volslagen verrast geweest zijn door de timing. Hij lijkt wel geneigd om van zijn aanhouding een zo groot mogelijke show te maken: tegen zijn adviseurs zou hij gezegd hebben dat hij met handboeien aan door de menigte wil lopen, om zijn slachtofferrol te maximaliseren.

Maar de kans is klein dat de inleidende zitting in New York, begin volgende week, zo sensationeel verloopt. Bragg en zijn team willen de zaak juist zo sereen mogelijk afhandelen, en dat wil de politie van New York ongetwijfeld ook, om nieuwe toestanden zoals op 6 januari 2021 aan het Capitool te vermijden.

Gelukkig lopen er ook tunnels naar het gerechtsgebouw in Manhattan, wat een discretere voorleiding mogelijk maakt. In de staat New York is het ook mogelijk om de vingerafdrukken en de van gangsterfilms bekende mug shot – waar de media in de hele wereld naar uitkijken – privé te houden.

Nadat hij op de zitting zal geantwoord hebben op de vraag op hij schuldig is – en zo goed als zeker onschuldig zal pleiten, zal Trump niet in de cel vliegen. Bij witteboordencriminaliteit zonder vluchtrisico mag de beschuldigde beschikken, als hij zijn woord geeft terug te keren voor het proces. Wanneer dat begint, is nog onduidelijk.

Allereerst moeten beide kampen in de VS even bekomen van de schok, en hopen dat dit niet leidt tot geweld.