Vergeet Lonely Planet, hier is TikTok als ultieme gids: ‘Mensen versterken zo massatoerisme’

De Koreaanse rijstcake tteokbokki doet bij de meeste mensen misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar op de Sint-Katelijnevest in het centrum van Antwerpen schuiven geïnteresseerden tot een uur lang aan om ervan te proeven. Sinds de opening van restaurant Bokki in december moest uitbater Marleen Peeters al meermaals nog voor sluitingstijd het bordje ‘uitverkocht’ voor de deur hangen.

Die populariteit is geen resultaat van een uitgekiend marketingplan, maar van een TikTok-video die de populaire foodblogger Haiyan midden december online zette. Daarin bezoekt ze de zaak en laat ze kort haar bestelling zien. De beelden zijn vandaag al bijna 2 miljoen keer bekeken en dat voelt Peeters elke dag. Jonge bezoekers willen er gerust voor in de rij gaan staan en plaatsen zelf video’s over hun ervaring op TikTok. “De impact blijft ook vijf maanden na de publicatie van het filmpje nog groot”, zegt Peeters.

Bokki is lang niet de enige horecazaak die een boost kreeg door spontane aandacht via TikTok. Een Google-topman liet onlangs al weten dat de helft van de jongeren tussen 18 en 24 liever TikTok of Instagram gebruikt om een plek te zoeken. Er zijn zo talloze video’s met tips over welke restaurants of cafés een betaalbaar en lekker menu hebben, vaak op een wat knullige manier in elkaar gebokst door mensen die in de buurt van zo’n zaak wonen. De hashtag ‘live like a local’ doet het daarbij erg goed.

Unieke trips

TikTok-gebruikers willen toeristische valkuilen vermijden en zoeken daarom naar suggesties voor ‘geheime hotspots’ waar ze de hete adem van andere toeristen niet voelen. Voor Antwerpen kan PAKT, in het hart van het Groen Kwartier, bijvoorbeeld een interessantere optie zijn om tot rust te komen dan het drukke Stadspark. En verschillende TikTok-gebruikers uit Gent zijn ervan overtuigd dat een bezoek aan het verborgen stadspaleis van Arnold Vander Haeghen minstens even boeiend is als een trip naar het Gravensteen.

Op zich is het niet nieuw dat mensen via alternatieve kanalen proberen om hun trips uniek te maken, zegt toerisme-expert Jan van der Borg (KU Leuven). Het verschil met reisgidsen als Lonely Planet of onlinefora is alleen dat TikTok een snellere impact op het toerisme heeft. Met één virale video kan een doodgewone plek plots een trekpleister worden. Zelfs als er eigenlijk geen marge is om dergelijke bezoekersaantallen op te vangen.

In Amsterdam klaagt een deel van de lokale bevolking al maanden over de ellenlange wachtrijen die voor de deuren van hyperpopulaire horecazaken staan. Na succesvolle video’s op TikTok is het nu soms langer aanschuiven voor de lekkernijen van Chun Café of Koekmakerij Van Stapele dan voor een bezoek aan het Anne Frank Huis of het Rijksmuseum. In de nabijgelegen straten ontstaat ondertussen een verkeersinfarct en hebben de stadsdiensten moeite om het afval op te ruimen.

“Mensen willen de platgetreden paden verlaten, maar versterken zo vaak het massatoerisme”, zegt Van der Borg. Die paradox is makkelijk te verklaren. Wanneer een filmpje over een ‘geheime hotspot’ plots enkele miljoenen kijkers haalt, blijft er van het oorspronkelijke weinig over. Voor steden is het niet altijd makkelijk om een evenwicht te vinden tussen toeristische en lokale noden.

Op verschillende historische sites in Nepal is het ondertussen verboden om nog TikTok-video’s op te nemen. Lokale overheden verzetten zich tegen een respectloze omgang met religieus erfgoed en willen vermijden dat massatoerisme uiteindelijk tot schade aan de site leidt. Eeuwenoude tempels zijn nu eenmaal niet altijd voorzien op een gigantische toestroom van internationale kijklustigen.

Influencers

In eigen land proberen enkele grote steden ook een eigen strategie uit te werken om met het TikTok-toerisme om te gaan. Gent heeft een eigen account waarop het vooral video’s over zijn belangrijkste monumenten en grote evenementen zoals het Lichtfestival post, Brugge gaat dan weer samenwerkingen aan met influencers die onder meer actief zijn op TikTok.

“We vragen hun om net de verborgen plekjes in onze stad in de schijnwerpers te zetten”, zegt de Brugse schepen van Toerisme Mieke Hoste (Vooruit). Op die manier wil de stad een betere spreiding van de toeristen in de hand werken en de stad voor iedereen leefbaar houden. In een nieuwe app voor wandelaars stelt Brugge ook proactief voor om minder drukke gebieden op te zoeken en bijvoorbeeld naar de Sint-Annawijk te trekken. Weinig bekend bij toeristen, maar wel interessant voor wie van stilte en religieus erfgoed houdt.

Om het toerisme in steden vlot te laten verlopen en gigantische drukte te vermijden, is het volgens Van der Borg belangrijk dat de overheden geen vacuüm voor de TikTok-beweging creëren. “Via zo’n samenwerking met influencers kan je op het toerisme anticiperen. Door zelf al tips te geven, kan je een betere spreiding versterken. Al zijn er uiteraard ook grenzen aan wat een stad kan doen om het onder controle te houden.”