Op pensioen na goedbetaalde carrière? Dan leef je bijna vier jaar langer

Een betere hygiëne, een stijgende welvaart, en een relatief brede gezondheidszorg: ze zorgen er allemaal voor dat we ouder worden. Of toch voor een deel van de bevolking. Want voor bepaalde sociaaleconomische groepen ligt de levensverwachting vanaf hun pensioen aanzienlijk lager dan voor andere. Dat is geen nieuw gegeven, maar onderzoekers Jeroen Kerkhof, Steven Vanduffel en Marco Feliciangeli (VUB) berekenden nu op basis van een gedetailleerde dataset van Statbel voor het eerst de precieze verschillen.

Zo leven 65-jarige mannen die zich nu in de hoogste van drie inkomenscategorieën bevinden gemiddeld 3,88 jaar langer dan even oude mannen in de laagste inkomenscategorie. Voor vrouwen, die sowieso over het algemeen langer leven dan mannen, is het verschil tussen beide groepen 2,84 jaar. Ook opleiding speelt een rol. Een man met een diploma hoger onderwijs kan vanaf zijn 65 jaar gemiddeld op 1,76 extra jaren rekenen in vergelijking met een man die na het secundair onderwijs niet verder studeerde. Voor vrouwen is dat 1,33 jaar. Opvallend is dat bij gelijke inkomens een hoger opleidingsniveau tot een nog hogere levensverwachting leidt.

Ook een huis kopen, een relatie hebben, of in het onderwijs werken kan extra jaren op de teller brengen. “Arbeiders met een hoog inkomen hebben zelfs een lagere levensverwachting dan bedienden met een laag inkomen”, aldus Kerkhof. Bestaand onderzoek wees al meermaals op een gezondheidskloof tussen wie de financiële middelen en kennis heeft om gezond te leven, en wie niet.

Nu er cijfers op de verschillen te plakken zijn, hopen de onderzoekers pensioendiscussies te objectiveren. De vorige regering deed al eens tevergeefs een poging om een lijst van zware beroepen te creëren die vroeger met pensioen mogen. De huidige regering liet dat idee varen, maar minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) wil wel iedereen het recht op pensioen geven na een loopbaan van 42 jaar. Momenteel moeten mensen die op hun 16de aan hun carrière begonnen, twee jaar meer werken dan iemand die pas later begon. Ze legt het idee op tafel bij de verdere pensioenhervorming, die de federale regering voor de zomer wil afronden.

De onderzoekers kijken bovendien niet alleen naar de overheid, maar ook naar private pensioenverzekeringen en -plannen. “Op dit moment gaan private aanbieders er bij gebrek aan gedetailleerde data conservatief vanuit dat elke koper lang zal leven”, zegt Kerkhof. “Dus liggen hun prijzen voor iedereen redelijk hoog. Door deze nieuwe informatie kunnen zij mensen met een laag inkomen een voordeliger pensioenplan aanbieden.”

Aanvullende pensioenen aantrekkelijker maken is volgens de onderzoekers noodzakelijk om de stijgende druk op wettelijke pensioenen onder controle te houden. De hervorming van die tweede pijler ligt ook de regeringstafel.