“Een manifeste afwijking van goede medische praktijk.” Zo wordt een meniscusoperatie bij een 50-plusser voortaan omschreven. Elke arts mag er per honderd operaties maar 45 meer uitvoeren op patiënten ouder dan vijftig jaar.

Het signaal is duidelijk: een versleten knie heeft echt geen operatie nodig. En het is het Riziv menens om er komaf mee te maken. Want in vergelijking met de ons omringende landen gaan 50-plussers nog te vaak en te snel onder het mes voor een beschadigde meniscus.

Het doel is besparen, om meer geld over te houden voor nuttigere vormen van zorg. Zo’n operatie kost volgens het Riziv namelijk bijna 800 euro aan de Staat. En in 2018 waren er meer dan 20.000 vijftigplussers die zo’n kijkoperatie aan de knie ondergingen.

“Vroeger dacht men dat een scheur in de meniscus altijd de oorzaak was van kniepijn, maar we hebben intussen geleerd dat het kraakbeen ook een belangrijke factor is”, zegt professor Jan Victor, kniechirurg aan het UZ Gent en bestuurder bij de Belgische Vereniging voor Orthopedie en Traumatologie. “En dan is het wegnemen van de meniscus niet zinvol. Integendeel, want je belast je knie nadien net zwaarder. Vergelijk het met de versleten band van een auto: als je losse flarden rubber wegsnijdt, verklein je dan de kans op een lekke band? Intuïtief zeg je nee, je vergroot die.”

Duidelijk signaal

Voor Jan Victor is het dus een terechte beslissing om het aantal operaties aan banden te leggen. “Er wordt al jaren voor gesensibiliseerd, dus het is goed dat er nu een duidelijk signaal komt”, zegt hij. “Maar het is natuurlijk niet altijd gemakkelijk om je patiënten ervan te overtuigen dat een operatie niet dé oplossing is.”

Wie ouder is dan 50 en rondloopt met een pijnlijke knie, hoeft niet te wanhopen. “Het niet uitvoeren van een operatie staat niet gelijk aan het verwaarlozen van je patiënt”, zegt Jan Victor. “Het verwachtingspatroon voor chirurgie is heel groot in ons land. Maar pijn kan je niet wegsnijden, daar is iedereen het over eens. Als je wat vaker gaat fietsen dan gaat wandelen, kan je de problemen al verzachten. Soms kan een kleine inspuiting ook helpen.”

De overheid heeft al twintig jaar de mogelijkheid om quota af te dwingen via een publicatie in het Staatsblad, om overbodige en onnodig dure behandelingen in te dijken. Maar het is de eerste keer dat het ook echt gebeurt voor een medische ingreep. “Ook na de sensibiliseringscampagne is het aantal menisectomieën niet substantieel verminderd”, argumenteert het Riziv, dat vanaf nu steekproeven zal uitvoeren. Orthopedisten die meer 50-plussers opereren dan toegelaten en dat niet afdoende kunnen verantwoorden, kunnen een waarschuwing krijgen.