Help, al mijn vrienden hebben kinderen: ‘Vrienden, ik begrijp dat jullie het zwaar hebben met de kindjes, maar ik mis jullie. Vergeet mij niet’

“Een expliciete kinderwens heb ik nooit gevoeld, maar op een of andere manier stond het toch vast”, schetst Nathalie De Graef, leerkracht in het middelbaar onderwijs. “Ik wou kinderen vanuit een automatisme. Iedereen doet het, dus ik ook. Het zouden meisjes worden en twee was voldoende. Ik fantaseerde zelfs over Franse namen.”

Ze was een prille twintiger toen haar vriend, sinds vijf jaar haar man, bekende dat die hele ‘trouwen en kinderen krijgen’-droom misschien toch niet aan hem was besteed. “Er was geen quick fix voor dat schisma. We moesten dat obstakel als team overwinnen, maar ik moest vooral ook diep in mezelf graven. En dat lukte. Ik besefte dat ouderschap geen ‘zwart of wit’-, ‘spijt of geen spijt’-keuze hoeft te zijn. Je kan ook ouder zijn zonder zelf een kind te dragen: plusouder, pleegouder of adoptieouder. Dat zijn evenwaardige, net zo prachtige mogelijkheden. Ik merkte dat ik niet zozeer een kinderwens had, maar wel een zorgwens. En die vervulde ik ook al zonder het te beseffen: als grote zus, babysitter en jeugdwerker. Nu als leerkracht en meter en tante.”

Sinds vijf jaar staat haar besluit vast. Er komen geen kinderen. Om de gezamenlijke beslissing kracht bij te zetten, onderging haar man twee jaar geleden een vasectomie. “Ik hoef niet te rouwen om een leven dat niet het mijne is”, klinkt het. “Kinderen krijgen is niet de enige zin van het leven, evenmin als een nomadisch ‘vanlife’ leiden in Ibiza. Normaal is ook oké. En als ik op een dag toch wakker word met een dwingend oergevoel vanuit mijn baarmoeder zal ik erin kunnen berusten, wetende dat ik mijn keuze ooit op een zeer doordachte manier heb gemaakt.”

Mamaclub

Mooi staaltje introspectie, en een stevig sluitstuk van een moeilijk vraagstuk, zou je denken, maar toch ging Nathalie De Graef de voorbije jaren deel uitmaken van een mamaclub waartoe ze helemaal niet wilde behoren. Zowat al haar vrienden kregen kinderen, waardoor ze plots verder moest met afkooksels van die oorspronkelijke vriendschapsrelaties. Spontaneïteit en lange gesprekken waarin je elkaars beste therapeut blijkt, ruimden plaats voor dates in de speeltuin en eindeloos weerkerende wist-je-datjes, zoals de consistentie van de baby’s eerste kaka.

“We hadden alleen nog maar onderbroken gesprekken en ze gingen steevast over zwangerschapskwaaltjes, welke workshops over intuïtief eten momenteel hip zijn, soorten buggy’s, gynaecoloogbezoeken en bevallen. Agenda’s werden bepaald door (het ritme van) de kleintjes, en dus ook de mijne”, vertelt De Graef. “Tegelijkertijd stond ik altijd een beetje buiten dat oudergroepje. Ik begreep het immers niet zo goed, zeiden ze. Hoe vermoeid ze zijn. Hoe het is om zo’n allesoverstijgende vorm van liefde te ervaren. En dat spontane aperitiefje op het buurtplein? Was ik niet voor uitgenodigd, aangezien ik niet aan de schoolpoort stond toen het werd vastgelegd.”

Tijdens de pandemie, toen we met z’n allen in bubbels vertoefden en het leven alleen nog maar bestond uit werken en een nieuw soort ledigheid, besloot De Graef om haar onbestemde gevoel onder woorden te brengen. Ze richtte een Instagram-account op. Op @almijnvriendenhebbenkinderen maakt ze grappige en herkenbare filmpjes en schrijfsels over bewust kindvrij zijn. Al snel sloten duizenden gelijkgestemden zich bij haar groep aan.

“Mijn vrienden hadden het druk met de onmogelijke combinatie van lockdowns en kleine kinderen, en ik leek wel de enige die verbinding zocht en zin had in wilde avonturen. Mijn vriend begreep me niet zo goed, aangezien hij met zijn mannelijke vrienden wel nog gesprekken bleek te voeren die niets met de kinderen te maken hadden. Ik voelde me alleen, want noch in de media, noch in mijn vriendenkring zag ik mensen die hetzelfde meemaakten als ik. ‘Misschien moet ik daarover beginnen te schrijven’, zei ik een beetje zuur lachend. ‘Zodat ouders eens kunnen lezen hoe dat eigenlijk is.’ Mijn vrienden lachten een beetje zuur terug.

“Toen besloot ik dat het nodig was. Het voelde alsof ik als enige zou achterblijven in een kinderloos bootje. Een bootje waarin ik altijd gelukkig heb rondgedobberd, maar waarin ik me wel soms eenzaam heb gevoeld.”

Nadat De Graef op Instagram een plek had gecreëerd om een penibele kwestie op een luchtige manier te benaderen, had ze genoeg moed verzameld om haar vrienden ook rechtstreeks te vertellen dat ze zich niet meer goed voelde in hun relatie. “Ik heb me eerst een hele tijd afgevraagd of ik er wel zo’n ding van moest maken. Nou ja, toch wel, want ik had niet verwacht dat het ouderschap alsnog zo’n groot ding in mijn leven zou worden. (lacht) Als ik had gewacht op een spontane erkenning van mijn gevoelens, was er wellicht nog steeds niets veranderd.

“Uiteraard heb ik het delicaat aangepakt. Ik wilde mijn vrienden niet kwetsen. Bij de ene vriendschap moest ik omzichtiger te werk gaan dan bij de andere, maar ik ben altijd zo eerlijk mogelijk geweest: ‘Eigenlijk vind ik niet alle verhalen over je kinderen interessant en zou ik het fijn vinden als je meer zou luisteren naar wat er zich in mijn leven afspeelt. Want op een of andere manier zijn we in een routine gesukkeld waarin wat jij meemaakt als ouder meer bijzonder lijkt te zijn dan mijn leven.’ Niet iedereen reageerde positief, maar me zomaar neerleggen bij verwaterende vriendschappen kon ik niet. ‘Uit elkaar groeien’ kan evenzeer een keuze zijn als ‘weer dichter bij elkaar komen’.”

Wachten tot ze groot zijn

Veel mensen zonder kinderen herkennen zich in het verhaal van De Graef. Ook Kathy Marivoet (32), die haar kindvrije keuze twee jaar geleden bestendigde via een sterilisatie, merkt dat vriendschappen minder vanzelfsprekend zijn. “Die sterilisatie heeft me gemoedsrust gegeven. Ik hoef niet meer om te kijken, twijfels zijn verdwenen. Temeer omdat ik merkte hoe hectisch het leven van mijn vrienden werd toen ze kinderen kregen. Ik besefte dat ik daar wellicht niet gelukkiger van zou worden”, vertelt ze.

“Door die drukte vergrootte de afstand in onze vriendschap. In het begin was dat subtiel, maar eens je het hebt opgemerkt, kan je het niet meer negeren. We spreken bijna altijd af met de kinderen erbij. Ik begrijp het wel, want opvang vinden is niet eenvoudig. Maar daardoor focussen we ons minder op elkaar, blijven dingen niet gezegd en verhalen onafgemaakt. Ik kon mijn ei niet meer kwijt bij de mensen met wie ik al zoveel lief en leed had gedeeld. Weten ze nog wel wie ik ben, vroeg ik me af.”

Marivoet vertelde haar vrienden hoe ze zich voelde. De conclusie was unaniem: tijd is schaars, maar we gaan meer zonder kinderen proberen af te spreken. “Ik ben blij dat ze begripvol reageerden, maar dat voornemen in praktijk omzetten, zal allicht nog een paar jaar duren, tot de kinderen wat groter zijn. (lacht) Ik probeer nu met andere verwachtingen naar onze dates te gaan. Ik heb geleerd om meer te genieten van elkaars gezelschap, zonder per se naar diepgaande gesprekken te vissen of meningen over heikele thema’s in mijn leven te vragen.”

Bij Raf Van de Velde (32) verloopt de komst van pagadders in zijn vriendengroep evenmin zonder frustraties. “De ene groep ken ik al 17 jaar. Met hen voelt alles eigenlijk net zoals vroeger. We doen regelmatig uitstapjes zonder kinderen, vaak op hun initiatief. Maar net zo goed gaan we met iedereen naar de kinderboerderij, en dan geniet ik daar net zo hard van. Ze geven een seintje als ze met de kindjes iets doen. Ik weet dat ik altijd welkom ben. Ik vind het tof dat die kinderen mij goed kennen. Een kinderwens heb ik niet, maar ik zorg wel graag voor de kleintjes in mijn omgeving”, legt hij uit.

“Met de andere groep is er wel een ‘stijlbreuk’. Ik heb het gevoel dat zij het zelf ook zwaarder hebben met de opvoeding van hun kinderen dan de eerste groep. Onlangs kwam ik om 20 uur nog iets afzetten. Ik moest het pakketje op het terras achterlaten, want ze lagen al in bed. Als we afspreken, bellen ze vaak vijf minuten op voorhand om af te haken. Te moe, te druk. Ik heb het op een zachte manier proberen uit te leggen: ‘Ik begrijp dat jullie het zwaar hebben, maar ik mis jullie. Vergeet mij niet.’ De boodschap is enigszins aangekomen, maar hun natuurlijke reflex blijft toch om op te trekken met andere koppels met kinderen.”

Vrienden met en zonder kinderen zitten verwikkeld in een ingewikkelde dans. Idealiter zijn beide partijen zich bewust van het bestaan van die dans. “Ik hou massa’s van mijn vrienden en al hun bengels. Met veel liefde spendeer ik tijd met hen, waar of wanneer ook. Maar er zijn grenzen en ik ontdekte the hard way waar de mijne lagen”, vult De Graef aan. “Geen kinderen hebben is je constant aanpassen aan een wereld die niet eens beseft hoeveel moeite jij doet. Ik sla tilt van uitspraken als ‘Klagen over opstaan om halfnegen? Dat is uitslapen!’ Hemeltergend.”

“Dan neem ik eens ruimte in om iets over mezelf te zeggen, en gaat het plots alsnog over de ander. Alsof mijn leven of ervaringen niet valide zijn. Ik wil gerust het honderdste peuterfilmpje bekijken, maar dan moet er ook plaats zijn voor mijn foto’s en verhalen. Ik wil luisteren naar hoe moeilijk jouw leven is, of hoe mooi het ouderschap is, maar luister ook naar mijn passies en besognes.”

Waakvlammetje

Het centrale vraagstuk ‘hoe ga je om met de veranderende realiteit waarin je vriendschap woont’ heeft Nathalie De Graef nog niet volledig opgelost. Maar het mantra waarmee ouders hun eigen frustraties bezweren, lijkt ook op de vriendschap van toepassing: alles is een fase. “Vergelijk je vriendschappen met een gasvuurtje. Soms brandt er slechts een waakvlammetje, maar als je het wat bedachtzaam aanpakt, kan dat weer veranderen. Spreek dat ook uit: ‘Ik voel dat we in een fase zitten waarin we elkaar moeilijk vinden en bereiken, maar zelfs in die periode draag ik je op een warm plekje in mijn hart, tot we weer tijd en ruimte hebben.’

“We gaan met z’n allen in relatietherapie, maar vriendschapstherapie is misschien ook geen slecht idee. We zijn zulke sociale wezens, en toch schatten we het concept vriendschap te weinig naar waarde. We hebben er zelfs amper taal voor. Geef dus niet zomaar op. Maar, als het echt niet meer wil vlotten, beëindig de vriendschap dan op een expliciete manier. Ga niet ghosten.”

Nathalie De Graef, Al mijn vrienden hebben kinderen, Borgerhoff & Lamberigts, 328 p., 24,95 euro.