Vlaanderen lanceert Athumi: bepalen we binnenkort zelf wat er met onze online data gebeurt?
De Vlaamse regering heeft zonet Athumi gelanceerd. Het datanutsbedrijf moet ervoor zorgen dat gegevens van burgers beter beschermd zijn. Met een ambitieus plan moet onze privacy sterk toenemen. Daar zal vooral een zogenoemde datakluis een belangrijke rol in spelen. Binnenkort zal iedereen via zo'n kluis voor een deel zelf kunnen bepalen welke persoonlijke gegevens hij prijsgeeft.
Wat is een datakluis?
De datakluis is een idee van Tim Berners Lee, de uitvinder van het wereldwijde web. Ze wil mensen in de eerste plaats opnieuw controle geven over hun eigen data. Die hebben we nu niet.
Bedrijven, instellingen en overheden bezitten een hoop persoonlijke data over ons. De overheid weet onder meer waar je woont, welk diploma je hebt en of je gevaccineerd bent. Internetbedrijven geven we vaak toegang tot informatie zoals ons e-mailadres, van welke muziek we houden of in welk restaurant we graag dineren.
Giganten als Google en Meta volgen ons doen en laten op het internet. Wat er met onze persoonlijke data gebeurt, is onderworpen aan regels, maar van transparantie is weinig sprake. Eens bedrijven of overheden onze gegevens hebben, slaan ze die zelf op. We kunnen ze niet meer terugvragen of opvolgen wat de bedrijven precies met die data doen.
Daar zou een datakluis verandering in kunnen brengen. Zo een kluis is een online platform waarin je zelf je gegevens beheert. Je zou kunnen kiezen welke gegevens je deelt met welke organisatie, overheid en bedrijf en voor welke periode. Daarnaast kan je in zo’n kluis jouw data van verschillende bedrijven en overheden verzamelen op één plaats.
Berners Lee stelde Solid, zoals het kluizensysteem heet, zes jaar geleden voor. Vlaanderen is de eerste overheid wereldwijd die de datakluis ook effectief aan haar burgers gaat aanbieden.
Hoe werkt een datakluis concreet?
Binnenkort kan elke Vlaming een eigen datakluis gebruiken. Voorlopig gaat het enkel over proefprojecten. Bij Randstad kunnen werknemers via de kluis diploma's delen. Dat gebeurt normaal vandaag nog altijd op papier. Via een kluis kan je als burger zelf beslissen met wie je gegevens over je diploma deelt en hoe lang die organisatie toegang heeft tot je diploma. In het geval van een papieren versie heb je daar zelf geen vat op.
Ook een zogenoemde gezondheidskluis staat op de planning. Die zou sportieve data van wearables en sport-apps combineren met gezondheids- en voedingsinformatie. Door de informatie van apps te linken met gegevens het ziekenfonds zou je in je kluis beter zicht hebben op je gegevens over gezondheid in het algemeen.
Volledige controle over onze data niet aan de orde
Een kluis heeft pas echt meerwaarde als je er veel en relevante data in kan verzamelen en beheren. En daar knelt het schoentje. Om zelf de baas te zijn over al onze data, moeten ook alle bedrijven en organisaties die data bezitten, meewerken aan het Vlaamse systeem.
Dat onze overheid veel persoonlijke gegevens op het systeem beschikbaar zal maken is logisch, maar veel van onze kostbare data zitten bij internetgiganten als Google en Meta. Hun winstmodel is er net op gebaseerd om die gegevens te verzamelen en te gebruiken. Dat we dus snel mee controle gaan hebben over al onze data en wat ermee gebeurt, lijkt niet aan de orde.
Gaat iedereen zo een kluis hebben?
Vlamingen zullen niet verplicht zijn om zo een kluis te hebben of te gebruiken. Vanuit de mobiele app van Itsme zal je als gebruiker het overzicht krijgen van al je data in de kluis die je bezit. Daar kan je dan toestemming geven om gegevens uit één van je kluizen te delen met een derde partij. Voorlopig blijft het bij aankondigingen en proefprojecten, wanneer de kluizen echt gebruiksklaar zullen zijn voor het grote publiek is onduidelijk.
Het succes van de datakluizen zal afhangen van de gebruiksvriendelijkheid. De toekomst zal uitwijzen hoe laagdrempelig het beheren van je eigen data kan zijn en of burgers er effectief interesse in zullen hebben. De datakluizen komen daarnaast ook bovenop een heel aantal andere overheidsapplicaties.
Zijn onze gegevens veilig(er) in een datakluis?
Dat is de bedoeling, de slogan van Athumi luidt "Meer privacy dan ooit". Al houdt de Gegevensbeschermingsautoriteit, dat in ons land toeziet op bescherming van de privacy, wel een slag om de arm. In hun advies waarschuwen ze dat de plannen voorlopig niet concreet genoeg zijn om goed beeld te krijgen van op welke manier datakluizen zullen werken en of ze dus voldoen aan de privacystandaarden.
Om de toegang tot de kluizen zo goed mogelijk te beschermen tegen indringers heeft het Datanutsbedrijf overeenkomsten gesloten met Itsme en Microsoft.
Waarom zet Vlaanderen in op die datakluis?
De datakluis is een belangrijk onderdeel van de plannen van het Vlaamse datanutsbedrijf Athumi. Het bedrijf moet er voor zorgen dat Vlaanderen mee is met de digitale versnelling. Datatechnologie zal steeds belangrijker worden.
Het bedrijf, dat voorlopig nog volledig in handen van de overheid is, moet zorgen dat data sneller en beter gedeeld kunnen worden. Zowel tussen burgers, overheden als bedrijven. Het is dus niet enkel de bedoeling om data beter te beschermen. Athumi moet ervoor zorgen dat er meer en sneller data gedeeld worden in Vlaanderen.