Turken trekken naar de stembus: is dit de man die Erdogan van de troon stoot?

In Turkije gaan 60,7 miljoen kiezers naar de stembus. Volgens deskundigen staat Erdogan voor de moeilijkste uitdaging in twee decennia. Sinds 2014 bekleedt hij het presidentsambt. Zijn AKP oftewel de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling, trad in 2002 toe tot het Turkse politieke toneel en werd onmiddellijk tot verkiezingswinnaar uitgeroepen. Sindsdien behaalt de rechts-conservatieve partij steeds het leeuwendeel van de stemmen.

Erdogan, die zijn politieke carrière vooral als burgemeester van Istanboel begon, was tussen 2003 en 2014 premier van het land. Hierna werd hij tot president verkozen. Sinds het grondwettelijk referendum van 2017, dat Erdogan doorvoerde, is de functie van premier verdwenen en heeft de president dus meer macht.

Dit jaar wordt Erdogan uitgedaagd door twee kandidaten: Sinan Ogan en Kemal Kiliçdaroglu. Eerder deed ook Muharrem İnce mee aan de race naar het presidentschap, maar die haakte drie dagen voor de stembusgang af.

Kiliçdaroglu wordt als Erdogans voornaamste rivaal gezien. Zijn partij CHP maakt deel uit van de ‘Natie-Alliantie’. Dat blok bestaat uit zes oppositiepartijen en maakt volgens peilingen grote kans om het heersende blok, waarin Erdogans AKP een prominente rol speelt, uit het zadel te hijsen. De zes zijn het op veel vlakken niet met elkaar eens, maar hebben zich verenigd in de hoop Erdogan te verslaan.

Kiliçdaroglu, die sinds 2010 de oppositie aanvoert, leidt het centrumlinkse CHP, ooit opgericht door Mustafa Kemal Atatürk. Ook Kiliçdaroglu plaatst net zoals Atatürk de nadruk op het seculiere Turkije. Daarnaast wil Natie-Alliantie ook een meer westerse koers varen en hamert ze op het herstel van de democratie, door onder andere terug te keren naar het parlementaire systeem met een premier.

Toch werd de 74-jarige Kiliçdaroglu niet zonder slag of stoot gekozen als uitdager van Erdogan. Aanvankelijk verzette de op een na grootste partij in het blok, de IYI, zich tegen de nominatie. Die partij zag liever twee andere CHP’ers als kandidaat, namelijk burgemeester Ekrem Imamoglu van Istanboel en burgemeester Mansur Yavas van Ankara. Uiteindelijk kwam de IYI hierop terug nadat beloofd werd om bij winst de twee burgemeesters te promoveren tot ‘vicepresidenten’. De interne hetze toont de verdeeldheid van de oppositie, die al jarenlang de hegemonie van Erdogan probeert te breken.

Wel heeft Erdogan de laatste tijd enkele klappen moeten incasseren. De aardbeving die eind februari grote delen van Turkije en Syrië deed opschrikken - met meer dan 50.000 doden in Turkije - en de trage reactie van de overheid op de ramp, heeft heel wat kritiek opgeleverd. Ook de Turkse economie staat er niet goed voor met een inflatiecijfer dat afgelopen herfst het record van 24 jaar brak.

Toch heeft de ‘moderne sultan’ de laatste jaren zijn grip op het land verstevigd. Zo zijn de grootste mediamerken gecontroleerd door personen met hechte banden met de AK-partij, ontdekte het persagentschap Reuters. Daarnaast is er bijvoorbeeld ook strenge overheidscontrole op sociale media mogelijk door een controversiële wet, die de autoriteiten de mogelijkheid geeft tot censuur. Ook op het buitenlandse toneel doet Erdogan zich gelden.

Naast de twee blokken van Erdogan en Kiliçdaroglu , is er een nog een derde alliantie in de running, maar volgens peilingen scoort dit blok veel minder goed dan de andere twee. Hoewel Erdogan en Kiliçdaroglu de afgelopen weken haasje-over speelden als voorspelde winnaar in de peilingen, lijken de recentere polls vooral in de richting van die laatste te wijzen.

Als niemand meer dan vijftig procent van de kiezers achter zich krijgt, volgt op 28 mei een tweede stemronde. 3,4 miljoen Turken in het buitenland konden al eerder hun stem uitbrengen.

Volgens de meeste peilingen loopt Erdogan nipt achter op Kiliçdaroglu. Al zegt hij zelf te verwachten herkozen te worden. Mocht dat niet het geval zijn, belooft hij wel vredevol de macht over te dragen. De stembussen zijn geopend van 8 tot 17 uur lokale tijd. De eerste resultaten worden in de uren daarna verwacht.

Lees ook:

Erdogan belooft vreedzame machtsoverdracht als hij verliest

PORTRET. Wie is Kemal Kiliçdaroglu, de man die mogelijk de nieuwe president van Turkije wordt? (+)

Waarom de verkiezingskansen van Erdogan slinken, maar het Westen heimelijk hoopt dat hij wint (+)