‘Ze hebben me gezegd dat ik op Erdogan moest stemmen, dus dan doe ik dat’: Erdogan boven bij Turkse Belgen
Nergens in Europa stemden Turkse kiezers zo massaal voor Erdogan als in België. Ook onder de Turken in Antwerpen is dat voer voor discussie. ‘Hier zien ze Kilicdaroglu niet als een van hen.’
“Erdogan bouwde luchthavens en ziekenhuizen, wegen werden hersteld, gevechtsvliegtuigen besteld en schepen zoeken naar gas in de Zwarte Zee. Europa kan bij Turkije aankloppen voor gas.”
“Ga dan in je eigen land wonen als het er zo goed is.”
“Ach, jij bent voor die terroristen.”
Aan ronde tafels spelen mannen Okey, het Turkse rummikub, maar het gaat er minder gemoedelijk aan toe dan anders. Tussen chai latte en Turkse koffies vallen harde woorden in dit café aan de Brederodestraat in Antwerpen. Noch een teveel aan suiker, noch de cafeïne treft enige blaam, maar wel de Turkse verkiezingen.
“Maar vergis je niet, we zijn allemaal vrienden van elkaar. Dat moet toch kunnen?”
Torenhoge inflatie
De 41-jarige Bodur Alpaslan, hier bekend als Apo, kan van iedereen een voor een zeggen op wie hij heeft gestemd. Meestal is dat Recep Tayyip Erdogan en dat is niet verwonderlijk. De zetelende president haalde 72 procent van de stemmen in ons land, terwijl uitdager Kemal Kilicdaroglu maar 24,65 procent van de Turkse Belgen achter zich kreeg.
Nergens in Europa boekten Erdogan en zijn partij AKP zo’n goed resultaat, en dat was bij vorige verkiezingen ook al zo. Nochtans kampt Turkije met torenhoge inflatie en een historisch lage lira, waardoor het leven erg duur is voor de gewone Turk.
“Geef Erdogan vijf jaar, nee twee jaar, en de economie is er weer bovenop”, zegt Alpaslan. Hij noemt zichzelf een grijze wolf, een aanhanger van de MHP, de extreemrechtse partij waarmee Erdogan samenwerkt. Zonder aarzelen maakt hij de wolvengroet, al wil hij liever zo niet op de foto. “Ik weet dat dat bij Vlamingen gevoelig ligt.” Hij toont een foto van zijn stembiljet.
“Ze hebben mij bij de MHP gezegd dat ik op Erdogan moest stemmen, en dan doe ik dat. Naar het programma kijk ik niet”, zegt Alpaslan. Aan een fan van Besiktas vraag je ook niet waarom hij niet voor Galatasaray is. Het is zo.
Naast hem zit zijn zestigjarige vriend Kurt Ali. Hij is een fan van Selahattin Demirtas, de leider van de pro-Koerdische partij HDP, die niet kan meedoen aan de verkiezingen omdat hij al sinds 2016 in de gevangenis zit. Erdogan noemt hem dan ook een terrorist, iets wat zijn aanhang graag herhaalt.
“Uit miserie ben ik dan maar voor Kilicdaroglu”, zegt Ali. Het valt op: wie niet op Erdogan heeft gestemd, is zelf niet meteen enthousiast over Kilicdaroglu, maar hij is het enige alternatief.
Aleviet Kilicdaroglu
Ook in Frankrijk, Nederland, Duitsland, Denemarken en Noorwegen stemde een meerderheid van de Turken voor Erdogan, maar nergens boven de 70 procent zoals bij ons. In de rest van Europa stemden Turken vooral voor Kilicdaroglu. Wat maakt België anders?
“Negentig procent hier is islamitisch en ze zien Kilicdaroglu, die tot de alevitische minderheid behoort, niet als een van hen”, zegt Ali.
Zijn mening wordt gedeeld in een café even verderop door mensen die evenmin op Erdogan hebben gestemd. “Turkse Belgen zijn over het algemeen praktiserender dan anderen. Ze zien Erdogan en zijn echtgenote bidden en stemmen op hem.” Aan het woord is een PVDA’er die liever niet met naam in de krant komt. Een politicus die niet in de krant wil? “Ook wie nu op Erdogan heeft gestemd, moet in 2024 toch op mij kunnen stemmen?”
Dat toont een oud cliché over de gemiddelde Turkse Belg: conservatief in Turkije, progressief in België. Ook Öykü Yener-Roderburg, een onderzoeker aan de universiteit van Duisburg met specialisatie in stemmen uit het buitenland, legt de verklaring bij het geloof.
“De hoofdreden is Diyanet, dat in België een zeventigtal moskeeën heeft en het AKP-beleid propageert”, zegt Yener-Roderburg. Onlangs nog kwam de Diyanet-moskee van Heusden-Zolder in opspraak omdat er campagne gevoerd zou zijn, maar expliciet oproepen om AKP te stemmen is niet eens nodig, zegt de onderzoeker. Ze wijzen de gelovige kiezers de weg.
“In de Diyanet-moskeeën vragen ze of je geregistreerd wilt worden voor de verkiezingen en ze helpen je daarbij. Op die manier dagen er meer AKP-stemmers op in de stemhokjes.”
Ze wijst erop dat van de 135.000 stemgerechtigde Turken in ons land 63 procent is gaan stemmen. “Wie niet komt opdagen, is over het algemeen hoger opgeleid of staat wat verder af van zijn of haar herkomstland.”
Van het platteland
Een andere verklaring ligt in de herkomst van de Turkse Belgen. Zij komen van het Turkse platteland, waar ook meer voor Erdogan is gestemd dan in steden als Ankara, Istanbul en Izmir. De Turkse migratie in ons land is een stuk ouder dan in landen als Spanje, Italië of het Verenigd Koninkrijk.
“In Dublin daagde 80 procent van de Turken op, maar het gaat om recente inwijkelingen die er werken in de dienstensector, voor bedrijven als Microsoft. Zij stemden massaal voor de oppositie.”
Van 20 tot 24 mei gaan de stembureaus opnieuw open in Antwerpen, Hasselt en Brussel. Aan de Brederodelaan is er alvast niemand die denkt dat het al een gelopen race is voor Erdogan. “Ik hoop dat het nog kan keren”, zegt Ali en hij steekt twee vingers de lucht in om het geluk af te zweren. Naast hem steekt Alpaslan reflexmatig ook een hand omhoog, voor het teken van de grijze wolven. Ze barsten allebei in lachen uit.