Parket vraagt voorwaardelijke straf voor juwelier uit Oostakker die overvaller doodschoot
In Gent is het proces gehouden tegen een juwelier uit Oostakker, die vijf jaar geleden een vluchtende overvaller doodschoot. Volgens zijn advocaat gaat het om een onweerstaanbare dwang, en moet de man worden vrijgesproken. Het parket vraagt 1 jaar met uitstel, waardoor de man niet naar de gevangenis zou moeten.
Op een zaterdagmiddag in juli 2018 vallen twee gewapende mannen juwelierszaak Moens in Oostakker, bij Gent, binnen. Daar zijn de uitbaters, juwelier Filip Moens en zijn zus, samen met hun 88-jarige vader en enkele klanten aanwezig. De overvallers bedreigen hen met een zwaar wapen, een kalasjnikov volgens sommige getuigen. De vader van de uitbaters, de vroegere eigenaar, wordt op de grond gegooid. Daarop vluchten de overvallers met een zak juwelen weg op een motorfiets. De juwelier haalt zijn wapen en schiet vier keer op de vluchtende mannen. Daarbij raakt hij een van hen in de rug. Enkele straten verder valt de 22-jarige man van de motorfiets, en overlijdt hij. Volgens het onderzoek zou het dodelijke schot gelost zijn vanop iets meer dan 2 meter.
Volgens de advocaat van de juwelier, Walter Van Steenbrugge, gaat het duidelijk om een geval van onweerstaanbare dwang. Dat zou betekenen dat de juwelier op het ogenblik dat hij schoot geen controle over zichzelf had. "Die overval was geen theekransje. Hij had zijn vader op de grond zien gooien. Eén van de overvallers zei daarbij 'laisse-le mourir' ('laat hem sterven', red.). Dat heeft op zijn gemoed gewerkt. Het bewijst ook dat de overvallers aanvaardden dat er doden konden vallen. Toen hij de overvallers achterna ging, hoorde hij één van hen zeggen 'tirez' ('schiet', red.). Daarop heeft hij geschoten."
Van Steenbrugge vraagt dan ook de vrijspraak, op basis van die onweerstaanbare dwang: "Op zo een ogenblik is je verstand uitgeschakeld. Als je in zo een situatie zit, kan je niet meer rationeel denken. Je denkt alleen: hoe kan ik hieraan ontkomen? Dit ging niet om goederen beschermen, dit ging niet om een wraakactie, dit ging niet om het recht in eigen handen nemen. Het ging om onweerstaanbare dwang."
Aanklaagster: "Ik begrijp mensen die zeggen: hij had maar geen overval moeten plegen. Maar..."
De aanklaagster verschilt van mening met Van Steenbrugge: "De vrije wil van meneer Moens was niet helemaal uitgeschakeld. Voor alle duidelijkheid: het was een bijzonder gewelddadige overval. De psychische schade bij de familie Moens en hun klanten moet enorm zijn. Onder bedreiging van vuurwapens minutenlang moeten vrezen voor je leven, dat moet verschrikkelijk zijn. Maar de juwelier heeft wel even aan zijn deur gewacht, heeft naar buiten gekeken, en dan vier keer geschoten. Dat zijn gecoördineerde handelingen." Daarom vraagt ze om hem te veroordelen voor uitgelokte doodslag. Dat wil zeggen dat de juwelier de controle over zichzelf wel voor een deel verloren was, maar niet helemaal. Daarvoor vraagt ze 1 jaar voorwaardelijk, wat wil zeggen dat de juwelier niet naar de gevangenis zou moeten, maar wel schuldig zou worden bevonden.
"Dit dossier beroert de maatschappij enorm", beseft de aanklaagster. "Ik weet dat heel veel mensen denken: het was de overvaller zijn eigen schuld. Als je geen overval pleegt, kun je ook niet doodgeschoten worden. Ergens begrijp ik die reactie, maar we mogen als burger het heft niet in eigen handen nemen. Wel om onszelf of andere mensen te beschermen, maar niet om onze goederen te verdedigen. Op het ogenblik dat de juwelier schoot, hadden de overvallers geen wapens meer vast. De overvaller had voor jaren achter de tralies moeten vliegen, maar hij had niet moeten sterven. Dat is geen 'risico van het vak'."
Zodra ik nu iemand hoor roepen, denk ik weer dat het verkeerd gaat lopen
Volgens de familie van de doodgeschoten overvaller heeft de juwelier heel bewust geschoten, en heeft hij achteraf geprobeerd om kogelhulzen te laten verdwijnen. Volgens hen is er bij de overval vooral gedreigd, maar geen fysiek geweld gebruikt. "Meneer Moens had duidelijk een andere keuze: binnenblijven en de politie haar werk laten doen."
Juwelier: "Zag aan hun ogen dat het geen normale mensen waren"
De juwelier kreeg zelf het laatste woord: "Mijn leven is ook om zeep. Ik heb nooit de bedoeling gehad om iemand te doden. Ik heb schrik om thuis weg te gaan tegenwoordig. Vorige week was er iemand iets aan het roepen in de winkel, en ik begon meteen weer te panikeren. Zodra ik iets hoor, denk ik weer dat het verkeerd loopt."
Hoe had hij de overval zelf beleefd, wilde de voorzitter van de rechtbank weten. "Op zo een moment denk je alleen aan overleven. Je ziet de ogen van die overvallers en je weet dat het geen normale mensen zijn. Ik had schrik voor mijn leven, ik dacht aan mijn familie en mijn klanten. Van het moment waarop ik geschoten heb, herinner ik me weinig. Ik kan me de knal van het schot zelfs niet meer herinneren."
De andere overvaller is intussen tot 8 jaar cel veroordeeld. De buit en de wapens zijn nooit teruggevonden.