Maag-darmspecialisten willen meer mensen screenen op anale kanker: "Over 20 jaar is ziekte hopelijk uitgeroeid"
Maag-darmspecialisten van verschillende Belgische ziekenhuizen roepen op om meer mensen te screenen op anale kanker. Die wordt vooral veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV) dat bij vrouwen ook baarmoederhalskanker kan veroorzaken. HPV is overdraagbaar via seksueel contact en kan vooral bij mensen met een verminderde immuniteit anale kanker veroorzaken.
Het humaan papillomavirus is vooral bekend omdat het baarmoederhalskanker bij vrouwen kan veroorzaken. Maar ook jongens kunnen besmet raken met HPV. Zij kunnen niet alleen het virus via seksueel contact doorgeven aan meisjes, minder bekend is dat HPV ook bij jongens kanker kan veroorzaken, zoals peniskanker, anale kanker, of mond- en keelkanker.
Daarom kunnen in België sinds 2019 ook jongens zich gratis laten vaccineren tegen HPV. Dat gebeurt in Vlaanderen in het eerste middelbaar via de schoolarts, in Brussel en Wallonië in het tweede. Maar het vaccin beschermt niet tegen alle soorten HPV.
Een groot deel van de bevolking is ook nog niet gevaccineerd tegen HPV. Dat komt omdat het vaccin vooral beschermt als het wordt toegediend vóór iemand besmet raakt met het virus. Daarom wordt het enkel gratis aangeboden op de leeftijd voor de meeste tieners seksueel actief zijn.
HPV in cijfers
HPV is heel besmettelijk. Naar schatting 80 procent van de seksueel actieve mannen en vrouwen worden in hun leven besmet met het humaan papillomavirus.
Besmetting gebeurt via seksueel contact. Vrijen met condoom kan besmetting niet helemaal voorkomen, omdat een infectie ook via de hand en de mond kan worden overgedragen. Anale kanker door een HPV-infectie wordt ook niet noodzakelijk veroorzaakt door anaal seksueel contact, al is de kans wel groter.
Er zijn meer dan 100 verschillende soorten HPV, slechts enkele kunnen kanker veroorzaken. De meeste infecties genezen spontaan. HPV kan ook genitale wratten veroorzaken.
Volgens het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg zijn er in België elk jaar meer dan 1.000 nieuwe gevallen van kanker die veroorzaakt worden door HPV. Ongeveer een kwart van alle HPV-gerelateerde kankers treft mannen.
Vrouwen kunnen zich regelmatig laten screenen op baarmoederhalskanker via het klassieke uitstrijkje (en binnenkort via een gratis HPV-test, zo kondigde minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke eind vorig jaar aan). Voor mannen is er op dit moment geen systematische screening.
Vijf maag-darmspecialisten van verschillende Belgische ziekenhuizen roepen daarom op dat ook mannen die tot bepaalde risicogroepen behoren zich zouden moeten kunnen laten screenen op HPV.
Elke drie dagen krijgt een patiënt te horen dat hij of zij anale kanker heeft
"De laatste jaren zien we een toename van het aantal anale kankers, peniskanker en hoofd- en halstumoren. Vooral bij mannen met verminderde afweer, zoals hiv-patiënten (die besmet zijn met het virus dat aids veroorzaakt, red.) en patiënten die een orgaantransplantatie ondergaan", zegt maag-darmspecialist Philip Roelandt van UZ Leuven.
"Elk jaar krijgen zo'n 120 Belgen te horen dat ze anale kanker hebben. Dat is één patiënt om de drie dagen. Van anale kankers weten we dat ze in bijna alle gevallen veroorzaakt worden door HPV. We hopen op termijn bijna alle anale kankers uit te roeien via vaccinatie", zegt professor Roelandt.
"Maar dat zal nog zeker 20 jaar duren, want veel mensen zijn nog niet gevaccineerd. Bij die mensen hopen we via screening de kanker in een vroeg stadium vast te stellen, zodat er geen chirurgie, chemotherapie of bestraling nodig is. Een klein letsel kan dan gewoon weggebrand of weggevroren worden en dan is de patiënt met één sessie eigenlijk al behandeld."
Herbeluister ook het gesprek uit "De wereld vandaag" op Radio 1 over de screening naar anale kanker:
Maag-darmspecialisten willen meer mensen screenen op anale kanker
Anale kanker bespreekbaar maken
Patrick Reyntiens leeft al sinds 1985 met hiv en kreeg in 2015 te horen dat hij anale kanker had. Hij hoopt met zijn getuigenis het taboe te doorbreken en dat er bij mannen meer aandacht komt voor het humaan papillomavirus.
"Vaccinatie en screening hadden heel veel miserie kunnen voorkomen", vertelt Patrick. "Op een bepaald moment is mijn anus weggenomen waardoor ik nu met een stoma door het leven moet. Ik kan je verzekeren dat dat geen pretje is."
"Er is weinig aandacht voor HPV bij mannen en voor de screening en vaccinatie. Er rust ook een zeer groot taboe op anale kanker, er wordt nauwelijks over gesproken. De bespreekbaarheid moet omhoog. Zeker mensen met hiv hebben het extra moeilijk. Zij worden al gestigmatiseerd door hun hiv-besmetting, en dan komt er nog eens een stigma bovenop. "