Hoe "wetenschappelijk bewezen" zijn producten met dat label? "Heel vaak gebruikt als reclameterm"
De term wetenschappelijk bewezen is niet beschermd en wordt daarom vaak te pas en te onpas ingezet voor promotiedoeleinden. Als je reclame krijgt voor gezichtscrème of tandpasta, hoor je vaak dat ze "wetenschappelijk getest of bewezen" zijn. Maar hoe wetenschappelijk is dat dan echt? Kankerspecialist Filip Lardon en tandarts Luc Martens leggen uit.
"Het probleem is dat de term 'wetenschappelijk bewezen' niet beschermd is", begint professor Filip Lardon van het kankeronderzoeksteam van de UAntwerpen. "Het is bijna een reclameterm geworden." Maar veel mensen beseffen dat gelukkig en nemen die bewering met een korrel zout.
Professor kindertandarts Luc Martens is gespecialiseerd in mondhygiëne. "Je kan niet stellen dat er aan de bewering wetenschappelijk getest op tandpasta's echt onderzoek is voorafgegaan. Ik zou het eerder een bevraging onder tandartsen durven te noemen. Zij krijgen een aantal stalen en op basis daarvan vullen ze een vragenlijst in. Je kan dat moeilijk wetenschappelijk onderzoek noemen."
Wetenschappelijk getest is een reclameterm geworden
Professor Filip Lardon bevestigt dat, en geeft nog een ander voorbeeld. "Als een producent een gezichtscrème maakt die bij iemand werkt en dan vraagt aan enkele dermatologen om dat door een aantal patiënten te laten uitproberen, dan kan er misschien wel beweerd worden dat het is getest, maar wetenschappelijk is dat niet. Dat wil echter ook niet zeggen dat die schoonheidsproducten slecht zijn." Hetzelfde geldt voor de tandpasta's, uiteraard.
Voorwaarden wetenschappelijk onderzoek
"Wetenschappelijk onderzoek gebeurt heel methodisch", vertelt professor Filip Lardon, "en vooral onafhankelijk van de producent van die stof."
"Als wij bij kankeronderzoek vermoeden dat een bepaalde stof kankercellen zou kunnen vernietigen, dan is dat nog maar een hypothese die we eerst verder moeten gaan onderzoeken."
"Dat onderzoek houdt in dat de stof wordt getest op mogelijke werkzaamheid, zoals toxiciteit. Nog een vereiste is dat er voldoende getest wordt, om statistisch relevant te zijn." Pas als die basistesten aantonen dat de werkhypothese kan kloppen, komen er diepgaandere experimenten. Dat kunnen meer testen zijn in het labo of testen op proefdieren en uiteindelijk op proefpersonen.
Wetenschappelijk onderzoek gebeurt in de eerste plaats onafhankelijk van de producent van het product
"Als de resultaten van al die experimenten positief zijn, publiceren we dat onderzoek in internationaal erkende tijdschriften. We noemen dat peer review: collega-wetenschappers lezen het artikel en formuleren opmerkingen of wijzen op mogelijke fouten."
Dat onderzoek zal ook sowieso opnieuw gedaan worden, om te kijken of de resultaten dezelfde zijn. Wetenschap is een continu proces. "Alles kan telkens weer opnieuw in vraag gesteld worden. Die publicaties zijn een uitstekend instrument om een onderzoek wereldwijd te laten controleren."
Pas als aan al die voorwaarden voldaan is, kan je zeggen dat iets wetenschappelijk bewezen is.