Binnen de Vlaamse jeugdzorg wordt de term “maatschappelijke noodzaak” gehanteerd. Het betekent dat hulpverleners zich zoveel zorgen maken over de thuissituatie van een kind dat er intensieve begeleiding en bescherming nodig is, omdat gewone hulpverlening niet meer volstaat. Het kan gaan om kinderen die zwaar verwaarloosd of mishandeld worden. Over gevallen van seksueel misbruik. Over zware conflicten binnen het gezin. Of over ouders die kampen met psychiatrische problemen of verslaving. Vaak zijn het gevallen waarbij ouders niet willen meewerken.

(Lees verder onder de foto)

Uit cijfers die het Agentschap Opgroeien woensdag vrijgaf blijkt dat het aantal kinderen dat in 2022 hulp moest krijgen wegens die “maatschappelijke noodzaak” op recordhoogte zit. De drie instanties die in dergelijke gevallen kunnen optreden merken alle drie al jarenlang een gestage stijging van het aantal kinderen dat ze onder hun hoede krijgen. De Ondersteuningscentra Jeugdzorg volgden vorig jaar 13.775 kinderen op. De Vertrouwenscentra Kindermishandeling 2.689. Daarnaast volgden de sociale diensten van de jeugdrechtbank ook nog eens 17.283 kinderen, voor wie de jeugdrechter een beschermingsmaatregel had opgelegd.

Samengeteld brengt dat het totaal op meer dan 33.000 kinderen in Vlaanderen die echt in nood verkeren. Al wijst Niels Heselmans van het Agentschap Opgroeien erop dat sommige kinderen twee keer in de cijfers kunnen voorkomen. Maar dat verandert niets aan de duidelijke stijgende tendens. Uit de cijfers van Opgroeien blijkt immers dat in 2019 liefst 29.000 kinderen en jongeren hulp kregen wegens “maatschappelijke noodzaak”. Het aantal loopt jaar na jaar verder op.

“De overheid moet ingrijpen”

Voor een echt sluitende verklaring is verder onderzoek nodig. “Maar we gaan ervan uit dat er binnen de samenleving een grotere alertheid bestaat, waardoor meer kinderen op de radar van de jeugdhulp komen”, zegt Heselmans. “Bovendien werden problemen vroeger ook meer binnen de familie opgelost. Nu wordt er sneller naar de overheid gekeken om hulp te bieden.”

Met de bundeling van alle cijfers wil het Agentschap Opgroeien proberen om de reële omvang van het probleem duidelijk te maken. “Dat zoveel kinderen nood hebben aan bescherming moet ons bezorgd houden. En voor alle duidelijkheid: dit zijn geen kinderen die een delict hebben gepleegd, maar kinderen die opgroeien in een verontrustende situatie”, zegt Heselmans. “Het komt erop aan te blijven zoeken naar manieren om te voorkomen dat situaties ontsporen, door snel te detecteren en snel in te grijpen met de juiste hulp.”

En daar zit volgens verschillende experts een groot probleem. “De jeugdhulp kampt met grote wachtlijsten, personeelstekort en plaatstekort”, zegt onder meer Stefaan Pleysier, prof Jeugdrecht aan de KU Leuven. “Daardoor slaagt de hulpverlening er lang niet altijd in snel genoeg op te treden, waardoor situaties juist escaleren.” Al benadrukken ze allemaal dat het alvast een goeie zaak is dat steeds meer problematische situaties sneller worden opgemerkt.

LEES OOK. Voor het eerst meer dan 10.000 kinderen en jongeren in pleeggezin