Rechtbank vernietigt plan van Britse regering om illegale migranten naar Rwanda te sturen
Het Hof van Beroep in Londen heeft geoordeeld dat het plan van de regering om migranten die illegaal het Verenigd Koninkrijk binnenkomen naar Rwanda te sturen, onwettig is. De Britse regering wou met dat plan illegale migratie en mensensmokkel tegengaan. Premier Rishi Sunak heeft aangekondigd dat de regering naar het Grondwettelijk Hof trekt.
Waar gaat het over?
In 2022 lanceerde de Britse regering onder Premier Boris Johnson een plan om migranten, die op een illegale manier het Verenigd Koninkrijk binnenkomen, te deporteren naar Rwanda. Die migranten zouden zo geen kans krijgen om asiel aan te vragen in het VK, maar wel in Rwanda. De bedoeling van de regering was om op die manier illegale migratie en mensensmokkel tegen te gaan. Migranten proberen bijvoorbeeld met kleine bootjes het Kanaal over te steken, en overleven die reis vaak niet.
"De Rwanda-deal" kreeg vanaf het begin veel kritiek van de politieke oppositie en hulporganisaties voor migranten. Die vonden het een onmenselijke oplossing, en trokken ook in twijfel of het wel wettig was.
De rechtszaak was aangespannen door een aantal asielzoekers zelf en de hulporganisatie Asylum Aid. Ook andere hulporganisaties, advocaten en de VN Vluchtelingenorganisatie waren betrokken. De rechtbank geeft hen nu gelijk: volgens twee van de drie rechters is Rwanda geen veilig derde land om migranten naartoe te brengen.
Door zwaktes in het Rwandese asielsysteem is er een reëel risico dat mensen die daarheen gestuurd worden, teruggestuurd zullen worden naar hun land van herkomst, en daar blootgesteld worden aan vervolging of andere onmenselijke behandeling. Totdat die zwaktes worden aangepakt, is het plan om illegale migranten naar Rwanda te sturen, onwettig, zegt het Hof van Beroep.
Het oordeel komt er na een eerdere uitspraak van het Hooggerechtshof. Dat had het plan van de regering eerst wél goedgekeurd. Daardoor stond het licht even op groen om een eerste geplande vlucht met migranten te laten vertrekken. Die was in juni 2022 op het laatste moment tegengehouden, door een tussenkomst van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dat Hof eiste dat het Hooggerechtshof zich eerst over de zaak zou uitspreken. Na winst voor de regering daar, krijgt de regering nu dus in beroep wel het deksel op de neus.
Maar dat wil niet zeggen dat de juridische strijd nu ten einde is. De regering wil de zaak voor het "Supreme Court" of "Grondwettelijk Hof" brengen, heeft premier Rishi Sunak aangekondigd.
"Ik respecteer het Hof, maar ben het fundamenteel oneens met hun conclusie", laat Sunak optekenen. Volgens de premier heeft Rwanda voldoende garanties gegeven dat migranten niet zouden worden teruggestuurd naar hun thuisland. Een van de drie rechters is het daar ook mee eens, stelt hij. "Het zijn dit land en jullie regering die beslissen wie hier binnenkomt, niet criminele bendes", aldus Sunak.
Het beroep van de regering is ook niet het enige juridische obstakel dat het roet in het eten van het migratiebeleid zou kunnen gooien: als het er komt, zouden individuele asielzoekers zelf telkens ook hun eigen zaak voor het gerecht kunnen aanvechten, als ze dreigen gedeporteerd te worden.
Rwanda hekelt beslissing, hulporganisaties tevreden
De Rwandese regering heeft gereageerd dat ze het niet eens is met het oordeel van de rechtbank dat Rwanda geen veilig land zou zijn voor vluchtelingen en asielzoekers. Volgens de regering is Rwanda een van de veiligste landen ter wereld en heeft het erkenning gekregen van de VN Vluchtelingenorganisatie voor de voorbeeldige manier waarop het vluchtelingen behandelt. Een opmerkelijke uitspraak, gezien de VN Vluchtelingenorganisatie het de rechtszaak ook steunde.
Hulporganisaties zeggen dat ze tevreden zijn met het oordeel dat Rwanda geen veilig land is. Tegelijkertijd klinkt er ook wel teleurstelling, omdat de rechters besluiten dat het proces in principe wel veilig gemaakt kan worden (als de problemen met het asielsysteem in Rwanda worden aangepakt). Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zegt dat het Verenigd Koninkrijk zich moet bezinnen en "in plaats van mensen als een vracht te zien die zomaar ergens anders naar verscheept kan worden, ze beter de vijandige houding tegenover vluchtelingen en asielzoekers kan aanpakken."