Laat dit goed tot u doordringen: ook in Duitsland komen zeer binnenkort fascisten mee aan de macht

Dag lezer,

Met Tom Ongena vond de Open Vld een voorzitter ad interim die naar verluidt “zeker geen gekke dingen gaat doen.” Dat is een opmerkelijke, maar ook wel interessante profielomschrijving. De Belgische politiek wordt dezer dagen voortgejaagd op het tempo van de zogenaamde hyperpolitici, met de andere liberale partijleider in dit land, Georges-Louis Bouchez als typevoorbeeld, naast bijvoorbeeld ook Vooruit-voorzitter Conner Rousseau.

“Bouchez is net als Rousseau slim, eigengereid en ijdel”, definieert politiek filosoof Anton Jäger de hyperpoliticus in het uitgebreide profiel dat Tine Peeters van Bouchez maakte. “Toen er nog écht aan politiek werd gedaan, zouden ze snel van het toneel verdwenen zijn. Maar nu zijn ze de emanatie van de hyperpolitiek: ze polariseren en politiseren constant en bouwen weinig duurzaams uit. De vraag is dan ook wat hun voorzitterschap op lange termijn zal opleveren.”

Met Ongena hoopt Open Vld de slinger weer de andere kant uit te duwen. Voor een rustigere, meer beredeneerde stijl en inhoud zou in de overspannen Belgische politieke cultuur wel een markt moeten zijn. Maar het is onduidelijk of de top van Open Vld haar voorzitter wel de ruimte zal geven om een eigen stem te ontwikkelen. Met veel gevoel voor zelfvernietiging stapte Egbert Lachaert vorige week op, omdat hij die vrijheid niet kreeg. Dat de voorzitter van de partij van de eerste minister zich wat moet schikken naar het regeringswerk is nochtans niet uitzonderlijk. Alleen bij de Vlaamse liberalen is het blijkbaar een probleem.

“Open Vld als merk draagt de geaccumuleerde zonden van het verleden mee, meer dan andere regeringspartijen, omdat we na vijf nederlagen nooit publiek gezegd hebben: de kiezer heeft gelijk, het probleem ligt bij ons”, schrijft liberaal en De Morgen-columnist Vincent Stuer in een scherpe opiniebijdrage. Zijn analyse wordt breed gedeeld in de buik van de partij, maar tegelijk is er het verontrustende besef dat een jaar bijzonder kort is om een geloofwaardige ommezwaai te bewerkstelligen.

Het liberale feuilleton wordt bij de concurrentie met popcorn in de hand gevolgd. Politiek is een nulsomspel: de kiezers die bij de ene partij wegvloeien, gaan per definitie naar een andere. Het ruimere plaatje oogt somber. Overal in West-Europa, en zeker ook hier, lijkt de grootste politieke winnaar op dit moment telkens weer radicaal- of populistisch rechts te zijn. Op bijna tragikomische wijze voorspellen analisten dan ook bij elk politiek conflict – ook bij dat binnen Open Vld – dat uiterst rechts er winst zal uit puren.

Zo eenvoudig is het nu ook weer niet, maar feit blijft dat radicaal-rechts ook effectief verkiezingen wint. Een feitelijke en symbolische belangrijke doorbraak boekte het AfD onlangs in Duitsland, waar de partij voor het eerst toetreedt tot een regionaal bestuur. Ook het sterk gepolariseerde Frankrijk beleeft moeilijke uren, na de dood van de 17-jarige Nahel en dagen van extreem straatgeweld. “Dat niemand zich een illusie maakt over de uitkomst van het straatgeweld in Frankrijk. Het eerste gevolg zal meer repressie zijn, meer avondklokken, plaatsverboden en andere vrijheidsbeperkingen”, schreef ik er over in een commentaarstuk voor de krant.

Want ook zonder uiterst rechts in het bestuur, passen het beleid en het publieke debat zich al aan aan de nieuwe wind. Dat is vanzelfsprekend het geval in het asiel- en migratiebeleid. Zelfs de linkse regeringspartijen Vooruit en Groen gaan overstag, stelt expert Pascal Debruyne in een kritisch interview: “Ik heb niets aan een tweet of een reactie achteraf. Het enige wat telt is visie, strategie en beleid. Groen en PVDA hebben op dit moment géén verhaal over het verband tussen asiel en migratie, mensenrechten en welvaartsstaat.”

Maar er is meer. In een verontrustend onderzoeksverhaal legt Bruno Struys vandaag bloot hoe jonge activisten die rond het VB en oud-Kamerlid Dries Van Langenhove met intimidatie en opruiende taal de strijd opvoeren tegen de lgbtq+-gemeenschap.

Ook dat past in een bredere, door sociale media geïnternationaliseerde campagne. Alvast Antonio Scurati, de beroemde schrijver van de Mussolini-romanreeks M is helder in zijn voorspelling over de volgende stap: de intrede van uiterst rechts in het bestuur: “Het zal gebeuren, ook bij u. Net zoals er in Italië en Zweden coalities met fascisten werden gesloten. Het zal ook gebeuren in Spanje en zelfs in Duitsland. Laat dat goed tot u doordringen: ook in Duitsland komen zeer binnenkort fascisten mee aan de macht.”

Veel leesplezier,

Bart Eeckhout
Hoofdcommentator