In 2015 zijn 1.351 Turken vanuit ons land vertrokken, dubbel zo veel als vijftien jaar geleden. ­Tegelijk is het aantal Turken dat naar België migreert de voorbije tien jaar steeds verder gedaald. In die periode is het positieve ­migratiesaldo maar liefst vier keer kleiner geworden. Dat blijkt uit de meest recente cijfers van de federale overheidsdienst Economie.

Voorzichtigheid bij de inter­pretatie van de emigratiecijfers is nodig. Het gaat onder meer om Turkse uitwisselingsstudenten, arbeiders met een tijdelijk contract, of huwelijkspartners die na een scheiding terugkeren. Evengoed gaat het om Turken die naar een ander Europees land mi­greren.

Toch lijken de cijfers een veranderende migratiestroom tussen België en Turkije bloot te leggen. Turkije is een steeds aantrekkelijker immigratieland geworden, niet alleen voor de eerste gene­ratie migranten die met pensioen is en terug naar de roots wil, maar ook bij de tweede of derde generatie. Bovendien zouden jongeren die nog bij hun ouders ­wonen en de stap zetten, zich doorgaans zelfs niet laten uitschrijven, waardoor ze niet eens in de statistieken opduiken.

Woelige tijden

“Binnen de Turkse gemeenschap leeft de droom sterk, zeker bij jongeren”, bevestigt Zeynep Balci, die er enkele jaren geleden onderzoek naar deed aan de Universiteit Antwerpen. “Het was verbazend makkelijk om jongeren te vinden die erover nadachten om naar Turkije te gaan, of al voorbereidingen troffen.”

Het stemgedrag van de Turkse diaspora in ons land bij het Turkse referendum toont aan dat de aantrekkingskracht van Erdogan en het voorouderlijke thuisland sindsdien niet gedaald is. Of dat zich vertaalt in de emigratiecijfers van 2016 en 2017, valt af te wachten. Turkije maakt woelige tijden door. Mogelijk schrikken de spanningen daar af.

Balci ziet wel enkele ­belangrijke terugkerende factoren die jongeren uit België duwen en naar Turkije lokken. “De belangrijkste reden om te vertrekken, is dat ze hier nog altijd met discriminatie worden geconfronteerd, in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Ze zijn vaak hoger opgeleid, maar vinden moeilijk werk. Bovendien zijn hier onvoldoende culturele activiteiten die hen aanspreken, zoals Turkse comedy. Het sociale ­leven beoordelen ze doorgaans ook als monotoon.”

“Typisch voor vrouwen is dat ze hier, in de eigen gemeenschap, te veel sociale controle onder­vinden. Ze denken dat ze zich in Turkije vrijer zullen voelen en dat ze er makkelijk een partner zullen vinden die hen aanspreekt en op dezelfde golflengte zit. ­Tegelijk hebben ze de economische macht van Turkije zien groeien. Er liggen daar heel wat kansen, die willen ze grijpen.”

Maar dromen zijn bedrog, ondervond Balci. “Ik heb ook gepraat met jongeren die al vertrokken waren. Eenmaal ter plekke, bleek hun beeld over Turkije niet te stroken met de realiteit. In België voelen ze zich niet als Belg aanvaard, maar ginds ook niet als Turk.”