Single en seksloos: waarom steeds meer jonge vrouwen voor het celibataire pad kiezen

Pandapunten verzamelen, zo werden seksloze maanden nog niet zo lang geleden met een wrange lach of anders wel een schaamrode blos op de wangen aangeduid. Wie zes of meer van die punten bijeengespaard had, werd kordaat aangespoord daar verandering in te brengen. Een onbestaand seks­leven is namelijk niets om trots op te zijn, toch?

Enter TikTok en het empowerment-tijdperk. Onder hashtags als #CelibacyJourney en #CelibacyEra zijn honderdduizenden video’s te vinden van jonge mensen, voornamelijk heteroseksuele vrouwen, die zelfverzekerd over hun seksuele onthouding berichten. “Vluchtige seks is slecht voor je gezondheid”, beweert een jonge vrouw met volle, glossy lippen en een diep uitgesneden tanktop. “Neem het van mij aan: het celibaat zou zomaar eens dé oplossing voor je aanhoudende vermoeidheid, gebrek aan ­focus of zelfs depressie kunnen zijn.”

“Ben ik de enige die het zat is haar lichaam uit te lenen aan mensen die haar niet voor een volwaardig persoon aanzien?”, vraagt een vrouw in roze pyjama vanuit haar bed. “Je waarde wordt niet bepaald door je aantal bedpartners”, opent de zoetgevooisde voice-over van een video met de veelzeggende titel ‘Zeven lessen die ik leerde na mijn duizend dagen durende celibaat’. Zelf­liefde, groei en focus zijn de telkens terugkerende sleutelwoorden, gretig herhaald in de duizenden dankbare reacties van volgers die zich herkennen in de openhartige #Celibaat-­video’s.

‘Laat me met rust’

In Amerika is de vrijwillige-­onthoudings­beweging al even in opmars, onder andere aangezwengeld door celebrity’s als model Amber Rose en actrice Julia Fox, die allebei openlijk verklaarden voorlopig geen interesse meer in seks te hebben. “Ik wil gewoon met rust gelaten worden”, zei it-girl en Kanye Wests ex-vriendin Julia Fox daarover tegen Elle. “Ik heb het gevoel dat je, als je een heteroseksuele relatie aangaat, sowieso in een ongezonde dynamiek stapt.”

Het fenomeen past in een bredere maatschappelijke evolutie waarbij mensen in het algemeen minder seks én minder partners hebben, zoals studies aantonen. Angelsaksische media spreken zelfs van een seksuele recessie, waarvan ons gedigitaliseerde leven de grootste oorzaak zou zijn. Ook bij ons beginnen jongeren steeds later aan seks. Uit het internationale Health Behaviour in School-aged Children-­onderzoek, bij ons uitgevoerd door de UGent, bleek dat vorig jaar 41,3 procent van de 17- en 18-jarige Vlaamse meisjes en 43,8 procent van de jongens ervaring hadden met geslachtsgemeenschap. Ter vergelijking: in 2014 waren dat nog 52,5 procent van de meisjes en 47,3 procent van de jongens.

“Hoe vrijer een generatie, hoe minder aantrekkingskracht seksuele exploratie op haar uitoefent”, verklaart seksuoloog en relatie-­expert Rika Ponnet. “We leven in een enorm geseksualiseerde samenleving waarin seks haast een plicht geworden is. Vaak creëert dat juist een grotere terughoudendheid. Sociale media spelen hier zeker ook een belangrijke rol in. Altijd en overal beoordeeld kunnen worden geeft toch een minder vrij gevoel. Je ziet dat ook op het vlak van lichamelijkheid. We zijn preutser dan vroeger. Daarnaast eisen ook veel andere prikkels onze aandacht op. Jongeren zoeken hun kicks vaker online, op sociale media of in het enorme aanbod van gratis porno.”

Dat steeds meer jongeren bewust voor het celibaat kiezen, verbaast de seksuologe niet. “Ik merk al lang dat een groeiende groep onvrede heeft met de huidige, veelal bijzonder vluchtige manier van daten.” Wel ziet ze in die zelfgekozen seksloosheid een teken van een dieperliggend probleem. “Wij worstelen vandaag heel erg met alle vrijheid die we hebben. Het is niet omdat je onbeperkt hamburgers kunt eten bij McDonald’s, dat je dat ook moet doen. Eigenlijk moeten we onszelf opnieuw leren begrenzen.”

Libido en stress

Delia (22) is net afgestudeerd en werkt nu als freelance­journalist. Omdat ze niet mee wil doen aan de zogenoemde hookup-cultuur – in het Nederlands ook wel ‘scharrelen’ genoemd, het hebben van losse seksuele contacten – heeft ze nog nooit seks gehad. En hoewel ze zich daar zelf best oké bij voelt, is de gêne toch nooit veraf. “Op je 22ste nog nooit seks gehad hebben is wel echt een ding in onze samenleving. Gelukkig is er nog TikTok. Via de hashtag #never­had­aboyfriend heb ik populaire video’s van vrouwen van 27 of zelfs 30 gezien die nog nooit seks of een relatie hadden. Het besef dat ik niet de enige ben, lucht op. Die celibacy-­influencers herinneren mij eraan dat ieder zijn eigen levens­tempo heeft; ik ben niet abnormaal.”

Hoewel Delia rondscharrelen zeker niet veroordeelt, zegt het haar zelf niets. “Dat is misschien ouderwets, maar ik heb altijd geloofd in de echte, romantische liefde. Seks zie ik vooral als iets dat je dichter bij elkaar brengt, letterlijk en figuurlijk. Daarom wil ik het niet met eender wie doen.”

Voor Lisa* (26), een studente orthopedagogie, vormden losse contacten lang genoeg wel een bron van vermaak én genot. Nu is ze echter op “een punt aanbeland waar diepgang toch een noodzakelijke voorwaarde voor seksuele opwinding is”. “Eerst dacht ik dat mijn libido door stress al maandenlang zo laag was. Maar nu weet ik dat het aan de personen lag met wie ik datete. Er was gewoon geen sprake van verdieping. De impact van hookup culture zindert na in mijn lichaam, en dat is op zich niet slecht.”

De studente is niet aan haar proefstuk toe: een paar jaar geleden beleefde ze al eens een bewust celibataire periode van één jaar. “Omdat ik nog verliefd was op mijn eerste vriendje, besloot ik single te blijven tot ik mijn gevoelens voor hem voldoende uitgesorteerd had. Als ik mezelf zou afleiden met dates of seks, zou dat niet gelukt zijn. Dat seksloze jaar is me toen erg goed bevallen. Ik voelde me heel dicht bij mezelf. Er was veel ruimte om alles écht te ­voelen.”

Een paar maanden geleden had Lisa alsnog een afspraakje met iemand die ze via een app had leren kennen. Op papier leek het een goede match: zij had aangegeven op zoek te zijn naar iets serieuzers, wat, zo meende zij, ook zijn intentie was. Maar zo gedroeg haar date zich niet. “Doordat hij niet helemaal oprecht over zijn intenties was, voelde ik me nadien wat bedrogen. Zo voelde ik tijdens onze vrijpartij al een enorme afstand, terwijl seks toch iets ontzettend intiems is. Goede seks kan je empoweren, ervoor zorgen dat je je niet naakt voelt wanneer je naakt bent. Maar dat was allesbehalve het gevoel waar ik mee achterbleef.”

Lisa besloot haar celibaat tot nader order te hervatten. “De meeste mensen die zich op de datingmarkt begeven, weten helemaal niet wat ze willen. Als je dat zelf wél weet, is dat behoorlijk frustrerend.”

Meer middel dan mens

Mannen willen seks, vrouwen een relatie, zo wil het cliché dat ons al decennialang op basis van pseudobiologische voorwendselen voorgehouden wordt. Maar dat klopt niet. Rika Ponnet: “Seksualiteit bestaat uit twee belangrijke elementen: lust en verbinding. Mannen én vrouwen zijn daarnaar op zoek, maar niet iedereen springt daar altijd even consciëntieus mee om.”

Zo kan vrijblijvende seks zeker wel fijne momenten opleveren, op voorwaarde dat de deelnemers correct communiceren en respectvol met elkaar omgaan. “Een toenemende groep mensen streeft echter een nogal eenzijdige invulling van seks na”, legt de seksuologe uit.

“Dat seks­partners soms meer als middel dan als mens gezien worden, is het gevolg van de door apps ontstane overdaad, of althans toch de illusie daarvan”, zegt Ponnet. “Als je na zo’n vluchtig contact met een leeg gevoel achterblijft, komt dat ook doordat je beseft zelf even inwisselbaar te zijn als je eigen, elkaar snel opvolgende contacten.”

Dat onbehaaglijke gevoel herkent Daphne (28). Vroeger was de zelfstandige copywriter en vertaler “een seriële monogamist die haar eigenwaarde bij anderen zocht”.

“Daarna heb ik ook een ethical slut-­fase gehad, waarin ik met non-monogamie en mijn seksuele oriëntatie experimenteerde. Ik heb heel fijne mensen leren kennen, me goed geamuseerd ook. Volgens mij kunnen one­night­stands best positief, zelfs helend zijn, zolang je je maar bewust bent van je motivatie. Ik daarentegen was nog steeds van mezelf aan het weglopen. Wanneer ik dan met een willekeurige kerel had geslapen die duidelijk niet in contact stond met zijn eigen noden of angsten, voelde ik me achteraf gewoon slecht. Alsof ik veel weggegeven had zonder iets terug te krijgen. Dat gebrek aan veiligheid of goede communicatie is een aspect van hookup culture dat ik niet ondersteun.”

Ondertussen is Daphne al een jaar bewust celibatair. “Na het einde van een intense relatie belandde ik vijf jaar geleden in een zware depressie. Een vriendin die het spirituele pad al bewandelde, heeft me toen tantra leren kennen.” Hoe meer Daphne zich in de hindoeïstische, rond bewustwording gecentreerde leer verdiepte, hoe minder steek haar manier van daten nog hield. “In de tantrische traditie wordt seksuele energie als de meest krachtige beschouwd, aangezien zij de oorsprong van alles is. Het is met andere woorden een energie waarmee je bewust moet omspringen. Dat betekent niet dat seks voor mij alleen nog met een vaste, monogame partner kan. Wel wil ik enkel nog bedpartners die zich ook kwetsbaar durven op te stellen, aan wie ik me veilig kan overgeven.”

Orgasmekloof

De geïnterviewde jongedames mogen dan bedanken voor vluchtige seks, ze staan alle drie wel open voor iets serieuzers. Maar de impact van hookup culture sijpelt ook in relaties door. Lisa: “Ik ken genoeg leeftijdsgenoten die al maanden met elkaar vrijen, maar bijvoorbeeld elkaars vrienden of familie niet ontmoeten om te vermijden dat het te officieel wordt. Gezien de bochten waarin mensen zich wringen om hun verhouding vooral geen relatie te noemen, lijkt het soms wel alsof het woord een vloek inhoudt.”

Volgens Ponnet zou dat ook kunnen liggen aan het feit dat veel mensen het vandaag moeilijk vinden om voor hun verwachtingen uit te komen. “In mijn praktijk merk ik dat mensen bang zijn om afgerekend te worden op hun eigen­lijke noden, alsof die ouderwets of naïef zouden zijn. De manier waarop zij in elkaar zitten, beantwoordt gewoon niet aan het moderne mensbeeld.”

Een van die mensen is Delia, al durft zij er wel meer en meer voor uit te komen. “Ik heb veel tijd nodig, en die wordt vandaag zelden gegeven. Het is niet zo dat de jongens met wie ik tot nu toe al afsprak meteen seks wilden, maar zodra ze merkten dat het er niet meteen in zat, doofde het contact wel snel uit.”

Toch blijft ze bij haar keuze om te wachten op een échte, romantische connectie. ­“Vriendinnen of kennissen die van de ene situation­ship naar de andere fladderen, blijven vaak achter met een gebroken hart en veel pijn. Dat boezemt me angst in. Veel meisjes voelen zich achteraf toch ook wat vuil, alsof ze niet méér zijn dan makkelijk vervangbare onder­delen.”

Ondervinden vrouwen meer negatieve gevolgen van de hookup culture? Het is een legitieme vraag, aangezien 99 procent van de op sociale media circulerende video’s over het vrijwillige celibaat door vrouwen geüpload werden. Ook de zoektocht naar Belgische getuigen leverde uitsluitend jonge vrouwen op. Een voor de hand liggende reden daarvoor, zo meent Rika Ponnet, is het feit dat vrijblijvende seks vaak minder bevredigend is voor vrouwen.

“Ondanks toegenomen aandacht voor het vrouwelijke genot is er toch nog steeds sprake van een orgasme­kloof: 95 procent van de hetero­mannen komt klaar tijdens partner­seks, tegenover 65 procent van de vrouwen.”

Daarbij vertonen vrouwen volgens de seksuologe ook vaker pleasend gedrag: “Ze zijn minder goed in staat dicht bij hun eigen verlangens en verwachtingen te blijven. Besluiten om celibatair te blijven, kan dan een manier zijn om op je strepen te staan. Al is het jammer om je, om die reden, terug te trekken, want seks blijft toch een basale genots­functie van de mens.”

Sensueler dan ooit

Seksloos en single blijven vormde aanvankelijk een serieuze uitdaging, geeft Daphne toe. “Ik was zo geconditioneerd om bevestiging extern te zoeken, dat ik echt moest leren om niet meer toe te geven aan die directe, maar lege bevrediging die dating­apps bieden. In plaats van te grijpen naar vluchtige contacten als ik me slecht voelde, wilde ik onderzoeken waarom ik me eigenlijk slecht voelde. En ja, dat was soms best eenzaam.”

Een gevoel dat Delia herkent. “Huidhonger”, zo omschrijft ze het zelf. Angst voor te veel druk op haar eerste seksuele ervaring heeft ze evenwel niet. “Ik wil wel dat het romantisch is, maar het hoeft niet perfect te zijn. Het is vooral belangrijk dat ik me veilig voel. Dat kan maar hoeft niet in een relatie te zijn, zolang ik maar zeker ben dat ik de ander kan vertrouwen.”

Zo denkt ook Daphne erover: “Als er nu ­iemand op mijn pad komt met wie ik echt ­resoneer, zal mijn lichaam dat vanzelf aanvoelen.” Gehaast is ze niet. Nu ze vrede met haar celibataire statuut heeft, geeft het haar veel rust. “Het voelt goed om eerst de seksualiteit met mezelf uit te diepen. Ik voel mij sensueler dan ooit. Nu ik me niet meer aan die mini­obsessies overgeef die toch vaak bij seks komen kijken, heb ik ook meer energie voor mijn vrienden en werkprojecten. Alsof ik helemaal opgeladen ben.”

Delia beaamt: “Ik heb alle tijd gehad om aan mezelf én mijn carrière te werken. Ik word nu de persoon die ik wil zijn, terwijl wie zich voortdurend in relaties stort na afloop vaak niet meer weet wie hij of zij is.”

Ook voor Lisa voelt het “heel juist om nu op mezelf te focussen”. Celibatair zijn is voor haar allesbehalve een strijd. “De maanden vliegen voorbij, en ik voel mij eigenlijk vrijer dan ooit.”

Zelfontplooiing staat in onze individualistische, prestatie­gerichte samenleving weliswaar hoog aangeschreven, Rika Ponnet wil daar toch een kleine kanttekening bij maken. Want ook in ­relaties of seksuele contacten kun je jezelf leren kennen en groeien.

“In mijn praktijk zie ik geregeld dertigers die sterk ingezet hebben op hun carrière of de wereld rondreisden, maar op relationeel vlak staan ze even ver als 16-jarigen. Wij zijn relationele en seksuele wezens in elke levensfase, ongeacht of dat nu in ons plan past of niet. Niet elk contact of zelfs niet elke relatie is top, maar dat hoeft geen drama te zijn. Door die ervaringen leer je jezelf kennen. Wie zich onthoudt, kan echter niet ontdekken wat wél werkt of fijn aanvoelt.”

‘Ons lichaam kan zonder seks’

Natuurlijk hoef je voor seksueel genot niet per se met twee te zijn. Lisa: “De behoefte aan seks kan volgens mij prima vervangen worden. En niet alleen door masturbatie, maar ook door bijvoorbeeld lichaamsbeweging. Wanneer je sport, komen er ook allerlei stimulerende, bevredigende stofjes vrij in je hersenen.”

Maar laten het juist die bij seks vrijkomende stofjes zijn waarmee vaak zo groots uitgepakt wordt in de gespecialiseerde pers. Geregeld verschijnen daar artikels die uitschreeuwen hoe goed seks voor ons is. Geregeld een potje rampetampen zou niet alleen ons immuunsysteem versterken, maar ook onze bloeddruk verlagen of ons energiepeil boosten. Schaadt het celibaat dan de gezondheid? “Helemaal niet, ons lichaam kan perfect zonder seks”, zegt Ponnet. “Het idee dat er in ons iets zit dat er geregeld ‘uit’ moet voor het ontploft is totale larie. Wel is het zo dat een bevredigend seks­leven bijdraagt aan onze levenskwaliteit.”

Seks, zo kan wel samengevat worden, is een erg complex gegeven. In onze met vrijheid ­dwepende, overgeseksualiseerde beeldcultuur worden wij allemaal voortdurend geprikkeld. Of en welk gedrag wij daaraan verbinden, hangt af van onze context, groeps­­cultuur én eerdere ervaringen. “Laten we vooral ook niet vergeten dat niet alle Vlaamse jongeren deelnemen aan die hookup-­cultuur”, stipt de seksuologe nog aan. “Maar dat een groeiende groep verbinding weer voorop wil stellen is op zich best een hoopvol signaal.”