Heig-ho, Heig-ho. De live action-remake van de Disney-film Sneeuwwitje krijgt nu al de Oscar van de film die voor de meeste controverse zorgt lang voor hij in de zalen is. Toen Disney begin vorig jaar bekendmaakte dat het werkt aan een remake van Sneeuwwitje, reageerde Game of thrones-acteur Peter Dinklage: “Gaan ze dwergen weer stereotiep afbeelden als domme mensen, die samen in een grot wonen en in kleine bedjes slapen?”

Disney voelde aan dat het zich op glad ijs bevond en reageerde: “De film is gebaseerd op het script van Barbie-regisseur Greta Gerwig, die altijd de clichés mijdt.” Een paar maanden later verscheen de eerste foto van de “dwergen”: zes mensen met normale groei, één met dwerggroei.

(lees verder onder de foto)

Die foto deed de kritiek op Sneeuwwitje niet verdwijnen. De discussie was opgestart. Er klinkt heel wat kritiek op de keuze voor Rachel Zegler als Sneeuwwitje, en op hoe ze zich verhoudt tegenover de klassieke versie van het sprookje. Anderen ergerden zich dan weer aan haar huidskleur, die ze zien als een ‘woke’ keuze. Zij is Latina, en heeft een donkerdere huid. “En die mag Sneeuwwitje spelen!”, klinkt het.

Rachel Zegler reageerde in een Variety-interview door te zeggen dat we niet meer in 1937 (het jaar dat de Disney-tekenfilm uitkwam) leven. Dat Sneeuwwitje niet smacht naar een prins – ze noemt hem een stalker– en dat ze zich wil ontplooien als een leidster.

(lees verder onder de filmaffiche van de versie van 1938)

Go woke, go broke

Het is dus duidelijk dat er met argusogen naar de film gekeken wordt. Wordt Sneeuwwitje een slachtoffer van Go woke, go broke (kies voor woke, ga failliet)? Daarvoor waarschuwt Christian Toto toch in zijn boek Virtue bombs: how Hollywood got woke and lost its soul.

(lees verder onder het X-interview)

Toto geeft een paar voorbeelden van hoe politiek correct-zijn kan leiden tot een financieel debacle. Aan de laatste Indiana Jones-film (met kritiek op kapitalisme en een vrouwelijke antagoniste die zegt dat ze huivert bij het idee dat een man haar zou redden) scheurde Disney voor 250 miljoen zijn broek. De animatiefilm Elemental met het eerste non-binaire personage had onlangs een van de slechtste openingsweekenden van alle Pixar-films ooit. De film kostte 358 miljoen en bracht slechts 200 miljoen op.

Van alle tijden

Vanessa Joosen, professor jeugdliteratuur aan de Universiteit van Antwerpen, merkt op dat het go woke, go broke-principe zeker niet voor heel de filmwereld opgaat. “Kijk maar naar ‘Barbie’, die hét commerciële succes van het filmjaar wordt.”

“En tornen aan sprookjes, zoals nu gebeurt met Sneeuwwitje, is van alle tijden”, zegt Vanessa Joosen. “Je kan geen purist zijn als het om sprookjes gaat. Ze zijn levend materiaal waar elke tijd en elke cultuur zijn ding mee doet. Neem bijvoorbeeld Assepoester. Heel populair in China. Maar daar reïncarneert Assepoesters moeder als een vis, die haar dochter geschenken geeft. In Grimms versie geeft een vogel de geschenken en in de 17de eeuwse versie van Charles Perrault geeft de fee de geschenken.”

Ook in de verschillende bestaande versies van Sneeuwwitje zitten grote verschillen. In Grimms versie zijn er drie moordpogingen op Sneeuwwitje (onder meer een strak korset en giftige kam falen) en sterft de stiefmoeder nadat ze op de bruiloft op gloeiende schoenen moest dansen. Dat zit allemaal niet in de Disney-film. Net zoals Disney nalaat om in Assepoester te vertellen dat bij het passen het schoentje de ene stiefzus haar teen afsnijdt en de andere haar hiel.

Vanessa Joosen begrijpt dat Disney Sneeuwwitje grondig aanpakt. “Een Sneeuwwitje gebaseerd op de waarden van de jaren 30, dat zou pas leiden tot een broke-scenario.”