Help, okselvijvers! Wat kan je doen om minder te zweten?

Het lichaam van een volwassene heeft een gemiddelde temperatuur van 37 graden Celsius. Om die temperatuur op peil te houden, scheiden we vocht uit. Verspreid over de huid zitten ongeveer 3 miljoen zweetkliertjes die werken als een soort "airconditioning" voor ons lichaam: als onze temperatuur te hoog wordt, scheiden de kliertjes zweet uit. Dit zweet verdampt, waardoor de huid afkoelt en de lichaamstemperatuur daalt. 

“Als de temperatuur in de omgeving tegen de 37 graden Celsius loopt, is zweten voor de mens nog de enige manier om warmte af te geven. Dat is nodig, want naast de buitentemperatuur ontwikkel je zelf ook nog warmte. Zonder zweten loopt de lichaamstemperatuur op tot boven de 42 graden Celsius, wat levensbedreigend is”, schrijft professor Wouter Van Marken Lichtenbelt, specialist thermoregulatie, in het vaktijdschrift van de Universiteit van Maastricht. 

Ons lichaam heeft twee soorten zweetklieren. De eccriene zweetklieren zitten verspreid over ons hele lichaam en regelen de lichaamstemperatuur. De apocriene zweetklieren zijn geconcentreerd in bepaalde regio’s van de huid zoals de oksels, de lies en de tepels. Het zweet uit de eccriene zweetklieren is geurloos en bestaat voor 99 procent uit water. Het zijn de apocriene zweetkliertjes die de typische "zweetgeur" verspreiden.

Die apocriene klieren ontwikkelen zich in de puberteit onder invloed van de geslachtshormonen. “De zweetgeur is de reactie van het vocht uit de apocriene zweetklieren met huidbacteriën”, zegt Chris Callewaert, bio-ingenieur aan de UGent, gespecialiseerd in oksels.

“Het zweet uit apocriene klieren bestaat uit vetten, hormonen en geuren. De functie ervan? Ten eerste: een vloeistof afscheiden om minder frictie (wrijving) tussen lichaamsdelen te hebben. Ten tweede: hormonen afscheiden om non-verbaal te communiceren met soortgenoten. Ten derde: stank verspreiden in stresserende situaties."

Euh, stank? "De stank die je uitscheidt onder stress is evolutionair bepaald. Als een dier opgejaagd wordt door een roofdier, gaat het stinkende vetten produceren op de huid. Door de vetten kan het sneller wegvluchten tussen het struikgewas, bijkomend is de slecht ruikende prooi minder aantrekkelijk voor het roofdier”, zegt Chris Callewaert.

Per dag scheiden de zweetklieren gemiddeld 1 liter vocht uit. Bij zware inspanningen of bij tropische temperaturen kan dat oplopen tot 10 liter per dag. Wanneer je lichaam meer vocht verliest dan nodig, spreekt men over overmatig zweten of hyperhidrosis.

De oorzaak ervan is in de meeste gevallen onbekend. In de medische wereld spreekt men van primaire hyperhidrosis als het geen bekende oorzaak heeft. Is er een achterliggend gezondheidsprobleem, dan spreekt men over secundaire hyperhidrosis. In dat tweede geval is het een symptoom van een medische aandoening of van de inname van medicijnen. 

Volgens professor Olivier Aerts, dermatoloog in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, is overmatig zweten méér zweten dan eigenlijk nodig is. "Het is vooral problematisch als de patiënt er zelf hinder van ondervindt. Overmatig is ook een relatief begrip. Wat voor de ene persoon hinderend is voor zijn of haar sociale leven, kan voor de andere persoon niet hinderend en dus problematisch zijn."

“Zweten is een mechanisme om ons lichaam af te koelen. Wil je minder zweten, koel het lichaam dan op andere manieren af”, zegt professor Aerts. “Houd de omgevingstemperatuur koel, draag luchtige en katoenen kleding en kies voor open of ademende schoenen.”

Ook je voeding aanpassen, kan helpen. "Je hormonen, die het zweten mee bepalen, worden aangestuurd door je voeding", gaat Callewaert verder. "Als je bijvoorbeeld koffie drinkt, dan word je een beetje nerveus en actief door de cafeïne en zal je meer zweten. Hetzelfde met warme gerechten of een suikerrijk ontbijt. Wie ’s morgens naar koolhydraten grijpt zoals choco en cornflakes, krijgt een insulinepiek. Om die piek naar beneden te krijgen, maakt je lichaam hormonen aan waardoor je weer meer zal zweten".

Uiteraard kan je ook deodorant gebruiken. Maar dat helpt niet bij iedereen. “Mensen die echt natte oksels hebben, hebben baat bij een antitranspirant in plaats van een deodorant. Daarin zitten aluminiumzouten. Die vind je niet in een gewone deodorant. Aluminiumzouten vormen een film op je huid, ze zullen je zweetporiën blokkeren waardoor je minder zal zweten.”

Maar let op, want zoiets heeft ook een impact op de bacteriën in je lichaam. En die bacteriën zorgen ook voor een sterke geur. “Dus heb je géén last van extreem zweten of natte oksels – zoals 90 procent van de bevolking – kies dan voor een gewone deodorant. Dat is beter. Kijk zeker op de verpakking of ingrediëntenlijst om zeker te zijn.”

Nog een tip: inlegkruisjes. "Je kan ook inlegkruisjes onder je oksels kleven bij overmatig zweten", tipt Callewaert. "En als het echt problematisch wordt, bestaat er ook medicatie. Maar weet dat zweten iets heel natuurlijks is. Het is een manier om je lichaam te doen afkoelen. En dus gezond".