‘Als je geobsedeerd bent door een geluid is het heel lastig om er geen aandacht aan te besteden’: als misofonie je leven beheerst

Iedereen stoort zich weleens aan geluid. De bladblazer van de buurman, muziek die uit de koptelefoon van je buurman op de bus schalt of een smakkende collega tijdens je lunchpauze. “Mijn vriendin heeft een erg lage tolerantie voor geluid. Als onze buren aan het klussen zijn, gaat ze ergens anders heen. Zeker nu ze veel thuis moet werken, is dat natuurlijk lastig. Als ze met de trein reist en iemand in haar buurt haalt steeds zijn neus op, verplaatst ze zich naar een andere coupé”, getuigt een lezer. “Ze kan zich niet meer concentreren en hoort alleen nog het geluid waar ze zich aan stoort.”

Naar schatting zo’n 5 procent van de mensen is overgevoelig voor geluid. “Er is wel nog een groot onderscheid tussen normale irritatie en een stoornis”, waarschuwt Damiaan Denys, psychiater bij het Amsterdam UMC. Naar schatting zo’n 1,5 procent van de Nederlanders lijdt volgens de dokter aan misofonie.

Misofonie betekent letterlijk: ‘haat voor geluid’. Bij die psychische aandoening ervaren mensen intense gevoelens van irritatie, walging of woede bij het horen van ogenschijnlijk onschuldige geluiden, zoals smakken, slikken of ademen.

Irritante ademhaling

“Aan welke geluiden iemand zich stoort, is per persoon verschillend”, vertelt Denys, die onlangs de Ig Nobelprijs won voor zijn wetenschappelijke onderzoek naar misofonie. Hij ziet regelmatig mensen op zijn spreekuur met specifieke klachten, zoals iemand die agressief wordt van de ademhaling van zijn partner of iemand die geen televisie wil kijken met zijn kinderen vanwege de krakende chips die ondertussen wordt gegeten.

“Het onvermogen om het geluid weg te filteren is onderdeel van de pathologie”, duidt de psychiater. “Als je geobsedeerd bent door een geluid is het heel lastig om daar geen aandacht aan te besteden. Het is enorm overheersend.”

Mensen met misofonie storen zich vooral aan geluiden die gemaakt worden door andere mensen. Ze houden hen daarbij niet enkel verantwoordelijk, maar vinden ook dat iemand zou moeten weten dat diens gedrag storend is. De aandoening kan grote impact hebben op iemands leven. Zo kunnen mensen soms niet meer samen met anderen aan tafel eten of gaan ze situaties uit de weg.

Of deze jonge vrouw ook aan misofonie lijdt, is niet zomaar te zeggen. “Bij 30 procent van de mensen die wij onderzoeken vanwege klachten blijkt dat ze toch geen misofonie hebben.”

Tegengeluid

Het gegeven dat ze het geluid van de buren en mensen in de trein letterlijk uit de weg gaat, geeft wel aan dat het serieus invloed heeft op haar leven. Zolang de klachten niet al te veel ontregelen, kan iemand proberen om het geluid weg te filteren, bijvoorbeeld door een koptelefoon te dragen of zelf een tegengeluid te maken. Zo verleg je de aandacht enigszins.

Je kunt ook op andere manieren de aandacht verleggen. Probeer bijvoorbeeld niet vast te lopen in negatieve gedachten, maar de positieve kant van het lawaai te bedenken. Zo kun je je ergeren aan de luid typende collega naast je, maar je kunt die ook bewonderen voor diens harde werk. En waarom luister je niet lekker mee naar de muziek van de persoon naast je op de bus. Misschien wordt het zo nog een leuk ritje.

Je kunt de lawaaimaker ook aanspreken op diens gedrag. “Natuurlijk wordt het gewaardeerd als mensen in de omgeving er rekening mee willen houden, maar dat kan niet altijd”, zegt Denys. Geen chips eten kan nog, maar stoppen met ademen is een lastiger verhaal. Zodra iemand echt situaties gaat vermijden en het niet lukt om met het geluid om te gaan, is er een behandeling mogelijk.

In het Amsterdams Medisch Centrum zijn de afgelopen jaren zo’n duizend mensen met misofonie behandeld. Hierbij ligt de focus op ontspannings- en aandachtstraining en leren patiënten om positieve associaties op te roepen bij de geluiden die zij als negatief ervaren, zodat ze er beter tegen kunnen.