Oekraïens drone-offensief brengt Rusland in moeilijkheden, maar ook het Westen staat nu voor een vraagstuk

Rookpluimen en ontploffingen waren van veraf te zien toen het Oekraïense leger in de nacht van dinsdag op woensdag de Russische luchtmachtbasis van Pskov bestookte met drones. Op de basis stonden verschillende zware vrachtvliegtuigen van het type Iljoesjin Il-76, die een makkelijke prooi bleken. Afhankelijk van de bron, zijn twee tot vier van die vliegtuigen in vlammen opgegaan. De grootste vuurballen zouden zijn veroorzaakt door de brandstof in de opslagplaatsen.

Met de aanval toont Oekraïne dat het in staat is om militaire doelwitten ver weg van het eigen grondgebied te raken. Kyrylo Boedanov, hoofd van de militaire inlichtingendienst van Oekraïne, liet weten dat de drones vertrokken vanop Russisch grondgebied, zonder verder in detail te treden. Oekraïne heeft er dus een troefkaart bij.

De Russen beweren dat ze drones hebben neergehaald in zes regio's ten zuiden van Moskou en dat ze één drone hebben onderschept die op weg was naar de hoofdstad. “Het kan dat het Russische leger zijn luchtverdediging geconcentreerd heeft op Moskou om de hoofdstad te beschermen”, schrijft het Institute for the Study of War in zijn dagelijkse update over de oorlog. Op die manier zouden de Russen het grote aantal drones hebben gemist dat onderweg was naar de luchthaven van Pskov.

Uitdaging voor de Russen

Volgens analisten past het drone-bombardement op het vliegveld in de strategie die Oekraïne nu toepast bij zijn tegenoffensief. Oekraïne viseert logistieke doelen ver achter het front om zo de bevoorradingslijnen van de Russische troepen af te snijden. Ook in de andere getroffen regio's lijkt dat het geval. In Brjansk vloog een drone in op een electronicafabriek, die onderdelen maakt van Russische wapensystemen. In Kaloega werd dan weer een brandstofdepot geraakt.

Een kentering in de oorlog zullen de drone-aanvallen op de korte termijn niet teweegbrengen, denkt historicus Tom Simoens van de Koninklijke Militaire School. Maar ze hebben wel enkele strategische effecten. Hoe meer doelen Oekraïne op het Russisch grondgebied kan raken, hoe meer luchtafweer Rusland er moet ontplooien. “Die kan het dus niet meer gebruiken voor het front in Oekraïne”, zegt Simoens. “Nu de Oekraïners drones kunnen lanceren vanop Russisch grondgebied zijn er veel potentiële doelwitten en dat stelt de Russen voor een serieuze uitdaging.”

Met zulke acties daagt Kiev ook de machtsverhoudingen uit die sinds het begin van de oorlog vastliggen. Rusland beschikt over een grote luchtmacht, die vanuit het Russische luchtruim ongestoord Oekraïense troepen kan bestoken. Daarvoor bieden de drones een oplossing, want op de grond zijn die toestellen erg kwetsbaar. En vergeleken met een prijs van zo’n 50 miljoen dollar - of 46 miljoen euro - voor één Iljoesjin kosten de drones ook maar een peulschil.

Er valt ook nog een interessante symboliek uit het bombardement op Pskov af te lezen. Het vliegveld is de thuisbasis van de Russische para’s - de 76th Guards Air Assault Division - die het Kremlin naar het front in Robotyne heeft gestuurd om er de Oekraïense opmars tegen te houden. Die elitetroepen hebben een even beruchte als bedenkelijke staat van dienst: ze zijn eerder al gelinkt zijn aan de gruweldaden in Boetsja.

Kartonnen drones

Toen Oekraïne begin deze maand met een zeedrone een Russisch oorlogsschip in zijn eigen haven zwaar beschadigde, sloeg het de Russen al eens met verstomming. De voorbije dagen hebben getoond hoe bedreven Oekraïne in zulke drone-acties is geworden tegen Russische vliegtuigen.

Als deel van een groot hulppakket kreeg Oekraïne van de Australische overheid honderden drones die uit karton bestaan. Soldaten kunnen die net als eenvoudige modelbouwvliegtuigjes in elkaar steken. Volgens de maker SYPAQ is dat even moeilijk als het assembleren van een IKEA-kast. En in de juiste handen zijn de Australische drones behoorlijk doeltreffend.

Soldaten kunnen een gat snijden in het karton en een camera monteren voor verkenningsopdrachten, maar ze kunnen er ook explosieven aan bevestigen en afsturen op de Russische linies. Vorig weekend hebben Oekraïense militairen met de kartonnen drones vijf Russische gevechtsvliegtuigen uitgeschakeld op een luchtmachtbasis in de regio Koersk.

F-16's

Toch begeeft Kiev zich met zulke aanvallen ook op glad ijs, ziet Simoens. Het Westen heeft aan het begin van de oorlog de afspraak gemaakt dat het enkel wapens levert om het Oekraïense grondgebied te verdedigen. Nu Oekraïne de Australische drones gebruikt om aanvallen op Rusland uit te voeren, schendt het dat principe. Dat kan dan weer de discussie over de levering van F-16's bemoeilijken.

“Ik vind dat de Oekraïners al goed zijn weggekomen met hun aanvallen op de Russische hoofdstad”, zegt Simoens. “Het is niet omdat Rusland het oorlogsrecht schendt (woensdag was er nog een luchtaanval op Kiev, YV) dat Oekraïne het ook moet doen. De bombardementen hebben voorlopig ook nog weinig schade aangericht. Het is dan beter om vier transporttoestellen uit te schakelen in Pskov dan dat er nog eens dertig ruiten sneuvelen van een kantoorgebouw in Moskou.”