Voor het eerst zijn er harde cijfers over het aantal uithuiszettingen in Vlaanderen. Pas sinds januari 2022 wordt het aantal geregistreerd door de gerechtsdeurwaarders. Daardoor weten we nu dat vorig jaar 1.906 huurders een dak boven hun hoofd verloren. De cijfers werden opgevraagd door Vlaams Parlementslid Maxim Veys (Vooruit).

Doorgaans gaat het om gezinnen die de huur niet meer kunnen betalen. “Het zijn huurders die noodgedwongen een te dure woning op de private markt moeten huren”, zegt Veys. Hij is niet verbaasd door het cijfer. “Als je weet dat er zo’n 180.000 gezinnen op de wachtlijst staan voor een sociale woning, is het niet meer dan logisch dat sommigen eronder doorgaan in de private huur.”

Uithuiszettingen leiden vaak tot schrijnende situaties, zeker bij gezinnen met kinderen. Wie z’n woonst verliest door huurachterstal, vindt ook moeilijk een alternatief. Volgens studies is het vaak een directe aanleiding voor dakloosheid.

“Slecht bestuur”

Om dergelijke ellende te voorkomen, werd in 2020 het ‘Fonds ter bestrijding van uithuiszettingen’ opgericht. Dat krijgt jaarlijks een budget van circa 6 miljoen euro om 6.000 begeleidingsovereenkomsten te sluiten tussen het OCMW, de huurder en de verhuurder.

“Het geld uit het fonds blijft gewoon liggen, terwijl bijna 2.000 huurders noodgedwongen hun woning moesten verlaten. Het is een teken van slecht bestuur”

Maxim Veys

Vlaams Parlementslid Vooruit

Ondanks dat budget werden vorig jaar maar 214 aanvragen behandeld, een fractie van het aantal dat werd voorzien. “Het fonds draait vierkant sinds de oprichting”, zegt Veys. “Het wordt extreem onderbenut. Eind 2022 bedroeg het opgebouwde saldo al meer dan 25 miljoen euro. Geld dat gewoon is blijven liggen, terwijl bijna 2.000 huurders noodgedwongen hun woning moesten verlaten. Het is een teken van slecht bestuur.”

De uithuiszettingen door deurwaarders vormen het topje van de ijsberg. Volgens een jaarlijkse bevraging van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) dreigen jaarlijks 10 à 12.000 gezinnen hun woonst te verliezen. Vaak eindigt het conflict met een vertrek. Niet iedereen wacht daarvoor op de deurwaarder.

Naamsbekendheid

In een reactie wijst minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) erop dat het moeilijk is om conclusies te trekken uit deze cijfers. “Aangezien we deze gegevens voor de eerste keer monitoren via de gerechtsdeurwaarders. Uiteraard is elke uithuiszetting er één te veel, maar verhuurders moeten wel deze mogelijkheid kunnen blijven benutten.”

Het OCMW is de belangrijkste partner om mensen met huurachterstal te helpen. Zij krijgen ruggensteun van het in 2020 opgerichtte fonds. Maar een evaluatiestudie van het fonds door Steunpunt Wonen toonde aan dat slechts een beperkt aantal OCMW’s er effectief gebruik van maakt.

“Zoals bij elke nieuw initiatief, trachten we doorheen de jaren verbeteringen aan te brengen”, zegt Diependaele. “Zo hebben we ervoor gezorgd dat we niet langer begrenzen tot een minimum of maximum aan huurachterstal. Samen met een aantal functionele aanpassingen moet dit er voor zorgen dat het fonds toegankelijker wordt.” En om het fonds beter bekend te maken, liep begin dit jaar een campagne op sociale media en immowebsites.

De ingrepen beginnen hun vruchten af te werpen. In de eerste negen maanden werd 258.000 euro uitbetaald, dat is 80.000 euro meer dan voor heel 2022. Het leeuwendeel van het budget blijft wel onbenut.