Op zes jaar tijd hebben meer dan 43 miljoen kinderen wereldwijd hun huizen moeten verlaten door natuurrampen

Tussen 2016 en 2021 zorgden meer dan 8.000 natuurrampen ervoor dat 185 miljoen mensen in eigen land op de vlucht sloegen. Unicef heeft nu op basis van de locatie van de rampen en het aantal kinderen dat daar woont, bepaald hoeveel kinderen er in die periode zogenoemd "intern ontheemd" zijn geraakt. Het is de eerste keer dat dat specifiek voor kinderen onderzocht wordt.

In totaal zijn er zo 43,1 miljoen kinderen uit hun huizen verdreven tussen 2016 en 2021, wat neerkomt op 20.000 interne ontheemdingen per dag. Het overgrote deel wordt veroorzaakt door overstromingen, stormen, droogte en bosbranden.

Andere extreme weerfenomenen die voor ontheemding zorgen, zijn bijvoorbeeld extreme hitte en aardverschuivingen. Het onderzoek zegt niet hoeveel van die miljoenen kinderen daarna zijn kunnen terugkeren naar huis.

Ontheemding kan op verschillende manieren gebeuren: een natuurramp kan ervoor zorgen dat mensen in allerijl hun spullen moeten pakken en vertrekken, maar het kan ook gebeuren dat mensen op voorhand geëvacueerd worden.

Maar in beide gevallen blijft de impact op kinderen groot, zegt Philippe Henon van Unicef België: "Kinderen worden uit hun dagelijkse routine gehaald, ze moeten hun vertrouwde omgeving verlaten. Zelfs al is die vlucht maar voor even, worden kinderen er heel onzeker van. Ze weten niet of ze ooit nog terug kunnen naar huis, naar school. Die gevoelens blijven voor lange tijd nazinderen."

Daarnaast zijn er ook fysieke gevaren. "Tijdens het wegvluchten voor een ramp kunnen kinderen van hun ouders gescheiden geraken. Zo worden ze kwetsbaar voor allerlei vormen van uitbuiting en mishandeling. Tegelijkertijd kunnen ze terechtkomen op plaatsen waar er niet voldoende gezondheidszorg is."

De cijfers uit het rapport zijn waarschijnlijk ook nog een onderschatting, zegt Unicef. Over de gevolgen van klimaatverandering op lange termijn die zorgen voor ontheemding, zijn nauwelijks cijfers. Dat gaat dan bijvoorbeeld over veranderende weerpatronen, waardoor mensen hun brood niet meer kunnen verdienen op een bepaalde plek en weg moeten trekken. 

In totaal geraakten tussen 2016 en 2021 door stormen, overstromingen, bosbranden en droogte 43,1 miljoen kinderen ontheemd. In 95 procent van de gevallen was de oorzaak van de ontheemding een overstroming of een storm. 4 procent gebeurde door bosbranden en droogte, de rest door andere rampen.

In absolute cijfers raakten de meeste kinderen ontheemd in de Filipijnen, India en China. Dat heeft ermee te maken dat er heel veel mensen, en dus ook heel veel kinderen in die landen wonen, en dat ze door hun geografie meer kans hebben op natuurrampen. De meesten ontheemdingen gebeuren hier ook door evacuaties op voorhand, omdat deze landen relatief goed voorbereid zijn op natuurrampen.

Als we kijken naar de cijfers in verhouding tot het bevolkingsaantal, dan zijn de landen met de meeste intern ontheemde kinderen Dominica, Sint Maarten en de Noordelijke Marianen, alledrie piepkleine eilandstaatjes.

Zuid-Soedan en Somalië hebben dan weer in verhouding het grootste aantal ontheemde kinderen door overstromingen. Bosbranden zorgden voor het proportioneel grootste aantal ontheemde kinderen in Israël, de Verenigde Staten en Griekenland. 

"Dat wijst erop dat dit geen ver-van-ons-bedshow is. Kinderen moeten wereldwijd op de vlucht voor natuurrampen. We denken meteen aan landen in Afrika, Azië, en Latijns-Amerika, maar bosbranden komen ook dichter bij huis voor. Het rapport wijst er ook op dat als we niks doen, de komende dertig jaar het aantal kinderen dat ontheemd zal raken nog enorm zal toenemen. En dat gaat niet enkel om kinderen in ontwikkelingslanden, maar ook in Europa", zegt Philippe Henon.