Hoe breng je onpartijdig verslag uit over de inslag op het ziekenhuis in Gaza?
De inslag op het Al-Ahli ziekenhuis in Gaza afgelopen dinsdag roept meteen een belangrijke deontologische vraag op: hoe breng je daarover verslag uit, op een waarheidsgetrouwe en onpartijdige manier? Naast de verwoesting en het menselijk leed woedt ook de informatieoorlog en de meningenstrijd. En de redactie staat daar middenin.
“Het is vreselijk wat er gebeurd is en dat een raket op dat ziekenhuis is terechtgekomen. Maar het is duidelijk Israël niet. Israël wil zijn burgers redden!”
“Crapuleus hoe (o.a.) VRT de Israël-ontkenning, vanuit Tel Aviv nota bene, overneemt. Ondertussen zouden jullie beter moeten weten”.
De redactie moet bij zulk “breaking-news” meestal aan de slag met karige en onvolledige informatie die druppelsgewijs binnensijpelt. Je bent niet ter plaatse om met eigen ogen dingen te verifiëren. Informatie komt ook altijd vanuit welbepaalde hoek en kan eenzijdig zijn. Je moet dus met potentieel partijdige informatie op onpartijdige wijze verslag uitbrengen.
Wie heeft het gedaan?
Van meet af aan beschuldigden Israël en Hamas elkaar achter de inslag te zitten. De redactie heeft dat meteen meegegeven toen het nieuws tot de wereld doordrong. Ook hier moet je telkens bronnen meegeven én ze voldoende situeren. Belangrijk is ook de opvolging. Als onafhankelijke bronnen in de uren en dagen daarna met nieuwe informatie komen, dan pikt de redactie dat best op.
Een onpartijdige redactie luistert naar alle relevante stemmen, opinies en standpunten.
Daarbij moeten ook de kijker, luisteraar en lezer willen aanvaarden dat eerdere informatie wordt bijgestuurd, aangevuld en desnoods rechtgezet. Vaak krijgt de redactie felle verwijten op basis van één uitzending of aflevering, één reportage of bericht. Je moet als mediagebruiker over een iets langere periode naar het geheel durven te kijken.
In dit harde conflict willen nieuwsgebruikers soms ook dat de redactie partij kiest, zaken veroordeelt en zelfs bepaalde stemmen weert uit de berichtgeving. Dat kan natuurlijk niet. Een onpartijdige redactie luistert naar alle relevante stemmen, opinies en standpunten. Daar zitten stemmen bij die je graag hoort, maar ook degene die je niet graag hoort.
“Officieel 471 doden”
Er is ook veel te doen over het precieze aantal doden en gewonden. Het Palestijns bestuur in Gaza sprak meteen na de inslag van “honderden doden”. Dat bestuur wordt nog altijd door Hamas gecontroleerd, een partij in dit conflict. Net als Israël trouwens…
Later werd het aantal doden naar 471 bijgesteld. Voor zover we konden nagaan is dat alweer een dodencijfer van datzelfde Palestijnse bestuur. De redactie vertrouwde dat cijfer wel heel sterk, op een bepaald moment werd het zelfs als “officieel” gelabeld, zonder erbij te zeggen van wie die informatie ook alweer kwam. Nieuwsgebruikers storen zich daaraan:
“Ik had gehoopt deze mail niet te moeten schrijven en dat VRT NWS voorzichtiger zou zijn na dinsdag. Dit is niet gebeurd. Dit is roekeloze en slordige journalistiek”.
Harde beelden
Ondanks waarschuwingen vooraf komen de beelden uit het Midden Oosten bij sommige kijkers hard aan:
“Ik ben gechoqueerd van wat ik zag in de reportage over Palestina. (…) Ik kan me niet herinneren dat de beelden vroeger ook zo expliciet waren? Is dit waar we naar toe gaan?”
De redactie moet de dingen tonen hoe ze zijn. Het redactiestatuut zegt dat schokkende beelden niet worden weggelaten, de redactie toont ze met mate, voor zoveel als nodig voor de berichtgeving. Expliciete gruwel wordt achterwege gelaten, zo laat je geen mensen zichtbaar sterven op antenne. Herhaaldelijk afspelen wordt vermeden en beelden worden bij voorkeur niet zonder uitleg, duiding en context op de kijker losgelaten. Veel mensen lijden in deze oorlog, laten we dat vooral niet vergeten.