Parkinsonpatiënt kan weer zonder problemen 6 kilometer stappen dankzij implantaat in de rug

De 63-jarige Fransman spreekt zelf van “een wedergeboorte”. Ruim 25 jaar geleden kreeg hij de diagnose van de ziekte van Parkinson. Door de degeneratieve ziekte werd stappen voor Gauthier alsmaar lastiger. Hij schuifelde en had veel last van het zogenaamde ‘freezing of gait’. Dat is letterlijk het bevriezen van het looppatroon, waarbij de voeten van parkinsonpatiënten plots blokkeren alsof ze aan de grond geplakt zijn. “Ik kon praktisch niet meer stappen zonder vaak te vallen, verscheidene keren per dag. In sommige situaties, zoals bij het betreden van een lift, trapte ik ter plekke, alsof ik daar bevroren was, zo zou je het kunnen noemen”, legt Marc Gauthier uit.

Maar dankzij een implantaat in de rug, bedoeld om de normale signalen van de wervelkolom naar de beenspieren te herstellen, kan hij weer met een redelijk normale pas wandelen. “Ik zet de stimulator ‘s morgens aan en zet die ‘s avonds weer uit. Ik kan nu beter stappen en ben stabieler. Ik ben niet eens meer bang voor een trap. Elke zondag ga ik naar het meer en wandel ik ongeveer zes kilometer. Het is ongelooflijk”, zegt Gauthier zelf. Het enige wat hij voelt als het apparaat aan staat, is “een licht tintelend gevoel”, maar dat stoort hem niet.

Het implantaat is mee ontworpen door Zwitserse wetenschappers, die al langer bezig zijn met de ontwikkeling van apparaten om verlamming het hoofd te bieden. De elektrische stimulator moet wel nog verder worden getest in een volledige klinische proef, waarvoor nog eens zes mensen met de ziekte van Parkinson zijn aangezocht. Neurowetenschapper en co-onderzoeksleider, Grégoire Courtine, verwacht dat er nog minstens vijf jaar nodig is om het nieuwe implantaat verder te ontwikkelen en te testen. De Michael J. Fox Foundation sponsort mee het onderzoek.

Het team hoopt dat de technologie een totaal nieuwe aanpak kan bieden voor de behandeling van bewegingsstoornissen bij deze patiënten. Tot nu toe werden parkinsonpatiënten vaak geholpen met een implantaat in de hersenen, niet in het ruggenmerg. Bij de Fransman was in het verleden al een elektrode in zijn hersenen geïmplanteerd, waardoor hij - met ondersteunende medicatie - al beter kon stappen dan voorheen, maar slechts een paar honderd meter, en schuifelend.

Hoe werkt het? Het implantaat stimuleert het ruggenmerg elektrisch, doelgericht, net zoals de Zwitserse ploeg dat in het verleden al toepaste bij verlamde patiënten met een dwarslaesie. De elektrische stroompjes corrigeren de zenuwactiviteit die verstoord is als gevolg van de ziekte. “Het is indrukwekkend om te zien hoe dit ook loopstoornissen veroorzaakt door de ziekte van Parkinson kan corrigeren”, zegt Jocelyne Bloch, neurochirurg en professor aan het Universitair Ziekenhuis van Lausanne (CHUV). Bloch leidde mee het team achter deze studie, die gepubliceerd is in ‘Nature Medicine’.

Het implantaat richt zich rechtstreeks op het gebied van de wervelkolom dat verantwoordelijk is voor het activeren van de beenspieren tijdens het wandelen. De wetenschappers identificeerden de precieze locaties in het ruggenmerg van Marc Gauthier en implanteerden daar zestien elektroden. De patiënt heeft op elk been ook een bewegingssensor en wanneer de patiënt begint te stappen, wordt het implantaat automatisch ingeschakeld en begint het stimulatiepulsen af te geven aan de ruggenmergzenuwen. Bedoeling is om abnormale signalen van parkinsonpatiënten te corrigeren - signalen die vanuit de hersenen, via de wervelkolom, naar de benen worden gestuurd - om zo de normale beweging te herstellen.

Bij parkinsonpatiënten is er wel vaker sprake van placebo-effecten. Maar de onderzoekers denken niet dat het in het geval van Marc Gauthier om een placebo-effect gaat. “De operatie is nu twee jaar geleden en de patiënt functioneert nog altijd goed”, zei neurochirurg Jocelyne Bloch op een persconferentie.